Diplomademocratie
Over de spanning tussen meritocratie en democratie
Mark Bovens en Anchrit Wille
Elke burger heeft het recht om zich verkiesbaar te stellen, elke burger kan wethouder of minister worden, ongeacht zijn formele kwalificaties. Zo was het in Athene, de bakermat van de democratie, en zo staat het ook in onze Grondwet. De praktijk is inmiddels volstrekt anders. Nederland is een diplomademocratie, een land dat wordt bestuurd door de burgers met de hoogste diploma's. Alle formele en informele politieke instituties en arena's, variërend van Kamer en kabinet, belangenorganisaties en overlegorganen, tot inspraakavonden en internetacties, worden gedomineerd door hoger opgeleiden en professionals. Dit boek beschrijft hoe de lager opgeleiden uit de politiek verdwenen, wat de oorzaken hiervan zijn, wat dit betekent voor het politieke landschap en voor de democratie in ons land, en wat je hieraan zou kunnen doen.
Diplomademocratie legt de vinger bij de zere plek
maar de vraag is of de remedie toereikend is...
Wat meritocratie inhoudt
Bovens en Wille zijn niet de eerste de beste. De eerste is hoogleraar bestuurskunde aan de universiteit van Utrecht. De tweede is docent bestuurskunde aan de universiteit van Leiden. In dit boek bouwen ze voort op het begrip Meritocratie uit boek van Michael Young 'The rise of Meritocracy 1870-2033' uit 1958. In dat boek tekent Young de opkomst van de meritocratie. In zo'n maatschappij is iedereen gelijk qua kansen omdat nu niet langer de afkomst van belang is. Je hoeft niet van adel te zijn om een belangrijke plaats in de maatschappij te verkrijgen. Het enige wat je moet kunnen en moet doen, is studeren en diploma's halen. Het nadeel mensen zo elkaars concurrenten worden en dat er drop-outs ontstaan die de ratrace niet kunnen bijhouden.. Ook moeten ouderen plaatsmaken voor jongeren. Ook zijn er mensen aan de macht met diploma's die de burgers die moeten zwoegen niet meer begrijpen noch vertegenwoordigen. Over dat laatste punt gaat dit boek
De zere plek die ontstaat in een meritocratie
Bovens en Wille wijzen de zere plek die in een meritocratie ontstaat helder aan. In politiek opzicht voelt de onderlaag zich niet vertegenwoordigd in Den Haag. Zij krijgen te maken met een haag van regels die veelal hinderlijk zijn in het leven van alledag. Tussen de onderlaag van de bevolking en de politici in Den Haag is er een groot verschil. Politici van partijen als D66 en Groen Links zijn hoog geschoold maar hebben geen feeling met de gewone man. Vanwege hun opleiding zijn zij kosmopolieten, wereldburgers, geworden die migratie de gewoonste zaak van de wereld vinden en die Brussel (EU) beminnen. De onderlaag echter is meer nationaal of zelf regionaal georiënteerd. Zij hebben hun bedenkingen bij migratie en Brussel. Omdat de onderlaag zich niet vertegenwoordigd voelt gaan velen niet eens naar de stembus.
De remedie
De schrijvers halen Plato erbij en diens werk 'De staat' (Politieia). Plato beschrijft de staat als een groot schip Zo'n schip moet bestuurd worden door vakmensen. Mensen met kennis van zaken. De schrijvers zijn het deels met hem eens maar corrigeren hem ook. De bestemming van een schip kan ook bepaald worden door anderen, merken zij op. Maar hoe dit bereikt worden, is aan de vaklieden, de bekwame stuurmannen en matrozen. Zo is het ook in de politiek. De onderlaag kan ook meedenken over de bestemming en doelen die wij met z'n allen willen bereiken. Hoe dat gerealiseerd moet worden is aan de politici, ambtenaren etc.
Helaas wordt de onderlaag te weinig betrokken bij de politiek. De opkomstplicht bij stemmingen is volgens de schrijvers een remedie om het thuisblijven van de onderlaag te ondervangen. De schrijvers menen dat verlicht populisme van bepaalde partijen, SP, LPF (nu PVV?) ook helpend kan zijn mits zij opereren via de regels van de democratie. Dat is niet helaas niet altijd het geval (PVV). Verlicht populisme kan als een ventiel functioneren binnen een land dat veelal geregeerd wordt door hoger opgeleiden. Wat mijns inziens niet aan de orde komt, is dat hoger opgeleiden in hun eigen bubbel leven. Er zijn woonwijken voor mensen met een omvangrijke inkomen en voor mensen met een minder inkomen. Zo creëer je bubbels. Beter is het als goedkope huizen en dure huizen elkaar afwisselen. Dus dat de bovenlaag naast de onderlaag woont. Daarnaast zouden ook opleidingen er meer werk van moeten maken om hoogopgeleiden in contact te brengen via een gezamenlijk project met lager opgeleiden. Kortom, prik de bubbels lek.
Over de spanning tussen meritocratie en democratie
Mark Bovens en Anchrit Wille
Elke burger heeft het recht om zich verkiesbaar te stellen, elke burger kan wethouder of minister worden, ongeacht zijn formele kwalificaties. Zo was het in Athene, de bakermat van de democratie, en zo staat het ook in onze Grondwet. De praktijk is inmiddels volstrekt anders. Nederland is een diplomademocratie, een land dat wordt bestuurd door de burgers met de hoogste diploma's. Alle formele en informele politieke instituties en arena's, variërend van Kamer en kabinet, belangenorganisaties en overlegorganen, tot inspraakavonden en internetacties, worden gedomineerd door hoger opgeleiden en professionals. Dit boek beschrijft hoe de lager opgeleiden uit de politiek verdwenen, wat de oorzaken hiervan zijn, wat dit betekent voor het politieke landschap en voor de democratie in ons land, en wat je hieraan zou kunnen doen.
Diplomademocratie legt de vinger bij de zere plek
maar de vraag is of de remedie toereikend is...
Wat meritocratie inhoudt
Bovens en Wille zijn niet de eerste de beste. De eerste is hoogleraar bestuurskunde aan de universiteit van Utrecht. De tweede is docent bestuurskunde aan de universiteit van Leiden. In dit boek bouwen ze voort op het begrip Meritocratie uit boek van Michael Young 'The rise of Meritocracy 1870-2033' uit 1958. In dat boek tekent Young de opkomst van de meritocratie. In zo'n maatschappij is iedereen gelijk qua kansen omdat nu niet langer de afkomst van belang is. Je hoeft niet van adel te zijn om een belangrijke plaats in de maatschappij te verkrijgen. Het enige wat je moet kunnen en moet doen, is studeren en diploma's halen. Het nadeel mensen zo elkaars concurrenten worden en dat er drop-outs ontstaan die de ratrace niet kunnen bijhouden.. Ook moeten ouderen plaatsmaken voor jongeren. Ook zijn er mensen aan de macht met diploma's die de burgers die moeten zwoegen niet meer begrijpen noch vertegenwoordigen. Over dat laatste punt gaat dit boek
De zere plek die ontstaat in een meritocratie
Bovens en Wille wijzen de zere plek die in een meritocratie ontstaat helder aan. In politiek opzicht voelt de onderlaag zich niet vertegenwoordigd in Den Haag. Zij krijgen te maken met een haag van regels die veelal hinderlijk zijn in het leven van alledag. Tussen de onderlaag van de bevolking en de politici in Den Haag is er een groot verschil. Politici van partijen als D66 en Groen Links zijn hoog geschoold maar hebben geen feeling met de gewone man. Vanwege hun opleiding zijn zij kosmopolieten, wereldburgers, geworden die migratie de gewoonste zaak van de wereld vinden en die Brussel (EU) beminnen. De onderlaag echter is meer nationaal of zelf regionaal georiënteerd. Zij hebben hun bedenkingen bij migratie en Brussel. Omdat de onderlaag zich niet vertegenwoordigd voelt gaan velen niet eens naar de stembus.
De remedie
De schrijvers halen Plato erbij en diens werk 'De staat' (Politieia). Plato beschrijft de staat als een groot schip Zo'n schip moet bestuurd worden door vakmensen. Mensen met kennis van zaken. De schrijvers zijn het deels met hem eens maar corrigeren hem ook. De bestemming van een schip kan ook bepaald worden door anderen, merken zij op. Maar hoe dit bereikt worden, is aan de vaklieden, de bekwame stuurmannen en matrozen. Zo is het ook in de politiek. De onderlaag kan ook meedenken over de bestemming en doelen die wij met z'n allen willen bereiken. Hoe dat gerealiseerd moet worden is aan de politici, ambtenaren etc.
Helaas wordt de onderlaag te weinig betrokken bij de politiek. De opkomstplicht bij stemmingen is volgens de schrijvers een remedie om het thuisblijven van de onderlaag te ondervangen. De schrijvers menen dat verlicht populisme van bepaalde partijen, SP, LPF (nu PVV?) ook helpend kan zijn mits zij opereren via de regels van de democratie. Dat is niet helaas niet altijd het geval (PVV). Verlicht populisme kan als een ventiel functioneren binnen een land dat veelal geregeerd wordt door hoger opgeleiden. Wat mijns inziens niet aan de orde komt, is dat hoger opgeleiden in hun eigen bubbel leven. Er zijn woonwijken voor mensen met een omvangrijke inkomen en voor mensen met een minder inkomen. Zo creëer je bubbels. Beter is het als goedkope huizen en dure huizen elkaar afwisselen. Dus dat de bovenlaag naast de onderlaag woont. Daarnaast zouden ook opleidingen er meer werk van moeten maken om hoogopgeleiden in contact te brengen via een gezamenlijk project met lager opgeleiden. Kortom, prik de bubbels lek.
