Lege schappen in de supermarkt. Rijen voor de winkels. Grenzen dicht. Verboden bijeenkomsten in huis en mensen die afstand van je houden, alsof je verdacht bent. Het begin van de coronacrisis, toen het leven radicaal veranderde, onzeker en benauwend werd, voelde voor Nausicaa Marbe akelig vertrouwd aan. Het gevoel opgesloten te zijn, de gedachte dat de tijd stilstaat, dat het echte leven zich later zal afspelen, in een betere wereld, had ze eerder meegemaakt. De lockdown voerde haar direct terug naar haar jeugd in communistisch Roemenië. Die ervoer ze als een negentien jaar durende quarantaine in een dictatuur waar schaarste en onderdrukking heersten. De mensen waren bang, maar tegelijkertijd levenslustig en rebels. In het artistieke milieu van Boekarest waarin ze opgroeide genoot ze ondanks alles een gelukkige jeugd. Dankzij ouders die hun leven niet door politieke terreur lieten vergallen. Wachten op het Westen is een even persoonlijk als origineel relaas over opgroeien in onvrijheid, achter gesloten grenzen en onder absurde regels, waarin een kind al vroeg een politiek bewustzijn ontwikkelt en blijft verlangen naar vrijheid, openheid en eerlijkheid – en naar het Westen.
De schrijfster
Nausicaa Marbe is een Nederlands schrijver, columnist en journalist van Roemeense komaf. Ze is de auteur van onder andere Mândraga, waarvoor ze het Charlotte Köhler Stipendium kreeg, en Smeergeld, dat werd bekroond met de Diamanten Kogel. Ze was zeven jaar columnist voor de Volkskrant en schrijft sinds 2013 een wekelijkse column voor De Telegraaf.
Over Smeergeld:
‘Het gebeurt niet vaak dat een Nederlandse schrijver zo’n spannend en gelaagd boek aflevert, een boek dat iets te zeggen heeft over onze samenleving. En dan ook nog in een taal die rijk, smakelijk en subtiel malicieus is.’ Trouw
‘In Smeergeld is de juiste balans gevonden tussen spanning en humor.’ Het Parool
Achtergrond
Roemenië wordt geregeerd door Nicolae Ceaușescu (1918-1989). In zijn eerste decennium is hij mild en gericht op het Westen. Het tweede decennium van Ceaușescu werd gekenmerkt door een almaar brutaler en repressiever regime – volgens sommigen het strengste stalinistische regime in het Sovjetblok. Het werd ook gekenmerkt door een alomtegenwoordige persoonsverheerlijking, nationalisme en een verslechtering van de buitenlandse relaties met de westerse machten maar ook met de Sovjet-Unie. De regering van Ceaușescu werd omvergeworpen tijdens de Roemeense Revolutie. Na een haastig georganiseerd twee uur durend showproces in een klaslokaal dat een rechtbank moest voorstellen werden hij en zijn vrouw veroordeeld tot de doodstraf. Na de veroordeling zijn ze geboeid mee naar buiten genomen en daar ter plekke geëxecuteerd. Kort daarna werden de beelden op de televisie uitgezonden (door middel van verovering van de communistische tv-zender) (bron: wikipedia).
De inhoud
Als ze adolescent is en een vat vol verwondering geeft haar moeder antwoord op alle vragen die ze op school nooit zou kunnen stellen. Hoe Europa in tweeën is gedeeld, in de vrije en onvrije wereld. Hoe zij de pech hadden achter het ijzeren Gordijn opgesloten te zitten. Hoe dertig jaar dictatuur zoveel angst had gezaaid dat de terreur elke rebelse zin had ontnomen. In iedereen kon immers een verklikker schuilen. Ook legt ze haar dochter uit dat ‘mensen niet eens de vrijheid meer hadden om verantwoordelijk te zijn voor hun eigen daden’, omdat dierbaren van iemand die door het regime als ‘fout’ was bestempeld hun leven niet meer zeker waren:
De jonge Nausicaa vraagt haar geduldige moeder en cynische vader waarom er geen westers bevrijdingsleger komt. Haar ouders leggen haar uit dat het Westen daar zijn vingers niet aan zal willen branden. Terwijl ze de ramen en deuren angstvallig gesloten houden vertellen haar ouders haar de hele waarheid. Ze sparen haar niet, omdat ze haar niet willen voorliegen. Nausicaa moet erop kunnen vertrouwen dat juist haar ouders haar altijd zullen uitleggen hoe het werkelijk zit. Al huilend realiseert de adolescent zich dat dit haar inwijding in de volwassenheid is. Ze huivert bij het besef dat alle actie zinloos is en ervaart het gevoel van onmacht als een kolossaal blok graniet.
Gelukkig zijn haar ouders voorbereid. Ze vertellen haar dat ze samen alles in het werk zullen stellen om hun enige kind naar het Westen te laten verhuizen als ze gaat studeren. Ze zullen op zoek gaan naar een nieuw thuis voor haar. Ook zullen ze haar alle instincten en gevoeligheden bijbrengen om haar beoordelingsvermogen in de buitenwereld te scherpen, voor de tijd die haar nog in Roemenië rest. De leugens die haar besluipen in de media moet ze juist leren kennen, zegt haar vader: ‘Om ze voor te zijn.’ Ze leren haar het verschil tussen op je hoede zijn en in verstikkende angst leven: ‘Het eerste was een hulpmiddel, een instrument dat ik instinctief zou leren hanteren, werd mij ingeprent, het tweede was capitulatie. Dan had het terreurregime me precies zover gekregen als gehoopt: murw, uitgeput en geestelijk uitgehold.’ Nausicaa leert moeiteloos schakelen tussen haar twee gedaantes: haar werkelijke zelf en haar officiële verschijning. Dit dubbelleven was voor haar een reddingsboei, ‘de enige modus vivendi met politieke waanzin’ (Bron: https://www.tzum.info/2022/03/recensie-nausicaa-marbe-wachten-op-het-westen/)
De schrijfster
Nausicaa Marbe is een Nederlands schrijver, columnist en journalist van Roemeense komaf. Ze is de auteur van onder andere Mândraga, waarvoor ze het Charlotte Köhler Stipendium kreeg, en Smeergeld, dat werd bekroond met de Diamanten Kogel. Ze was zeven jaar columnist voor de Volkskrant en schrijft sinds 2013 een wekelijkse column voor De Telegraaf.
Over Smeergeld:
‘Het gebeurt niet vaak dat een Nederlandse schrijver zo’n spannend en gelaagd boek aflevert, een boek dat iets te zeggen heeft over onze samenleving. En dan ook nog in een taal die rijk, smakelijk en subtiel malicieus is.’ Trouw
‘In Smeergeld is de juiste balans gevonden tussen spanning en humor.’ Het Parool
Achtergrond
Roemenië wordt geregeerd door Nicolae Ceaușescu (1918-1989). In zijn eerste decennium is hij mild en gericht op het Westen. Het tweede decennium van Ceaușescu werd gekenmerkt door een almaar brutaler en repressiever regime – volgens sommigen het strengste stalinistische regime in het Sovjetblok. Het werd ook gekenmerkt door een alomtegenwoordige persoonsverheerlijking, nationalisme en een verslechtering van de buitenlandse relaties met de westerse machten maar ook met de Sovjet-Unie. De regering van Ceaușescu werd omvergeworpen tijdens de Roemeense Revolutie. Na een haastig georganiseerd twee uur durend showproces in een klaslokaal dat een rechtbank moest voorstellen werden hij en zijn vrouw veroordeeld tot de doodstraf. Na de veroordeling zijn ze geboeid mee naar buiten genomen en daar ter plekke geëxecuteerd. Kort daarna werden de beelden op de televisie uitgezonden (door middel van verovering van de communistische tv-zender) (bron: wikipedia).
De inhoud
Als ze adolescent is en een vat vol verwondering geeft haar moeder antwoord op alle vragen die ze op school nooit zou kunnen stellen. Hoe Europa in tweeën is gedeeld, in de vrije en onvrije wereld. Hoe zij de pech hadden achter het ijzeren Gordijn opgesloten te zitten. Hoe dertig jaar dictatuur zoveel angst had gezaaid dat de terreur elke rebelse zin had ontnomen. In iedereen kon immers een verklikker schuilen. Ook legt ze haar dochter uit dat ‘mensen niet eens de vrijheid meer hadden om verantwoordelijk te zijn voor hun eigen daden’, omdat dierbaren van iemand die door het regime als ‘fout’ was bestempeld hun leven niet meer zeker waren:
De jonge Nausicaa vraagt haar geduldige moeder en cynische vader waarom er geen westers bevrijdingsleger komt. Haar ouders leggen haar uit dat het Westen daar zijn vingers niet aan zal willen branden. Terwijl ze de ramen en deuren angstvallig gesloten houden vertellen haar ouders haar de hele waarheid. Ze sparen haar niet, omdat ze haar niet willen voorliegen. Nausicaa moet erop kunnen vertrouwen dat juist haar ouders haar altijd zullen uitleggen hoe het werkelijk zit. Al huilend realiseert de adolescent zich dat dit haar inwijding in de volwassenheid is. Ze huivert bij het besef dat alle actie zinloos is en ervaart het gevoel van onmacht als een kolossaal blok graniet.
Gelukkig zijn haar ouders voorbereid. Ze vertellen haar dat ze samen alles in het werk zullen stellen om hun enige kind naar het Westen te laten verhuizen als ze gaat studeren. Ze zullen op zoek gaan naar een nieuw thuis voor haar. Ook zullen ze haar alle instincten en gevoeligheden bijbrengen om haar beoordelingsvermogen in de buitenwereld te scherpen, voor de tijd die haar nog in Roemenië rest. De leugens die haar besluipen in de media moet ze juist leren kennen, zegt haar vader: ‘Om ze voor te zijn.’ Ze leren haar het verschil tussen op je hoede zijn en in verstikkende angst leven: ‘Het eerste was een hulpmiddel, een instrument dat ik instinctief zou leren hanteren, werd mij ingeprent, het tweede was capitulatie. Dan had het terreurregime me precies zover gekregen als gehoopt: murw, uitgeput en geestelijk uitgehold.’ Nausicaa leert moeiteloos schakelen tussen haar twee gedaantes: haar werkelijke zelf en haar officiële verschijning. Dit dubbelleven was voor haar een reddingsboei, ‘de enige modus vivendi met politieke waanzin’ (Bron: https://www.tzum.info/2022/03/recensie-nausicaa-marbe-wachten-op-het-westen/)
