500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • Contact
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Psalm 77
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Adam waar ben jij?
    • Kerstens visie op Boston
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Marx
    • Zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
    • Bore out
  • Dordt 400
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Leerregels les 3
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
Brief van een vertaler (1530)

De aanleiding tot het schrijven van deze brief
​Luther had het Nieuwe Testament in 12 weken tijd vertaald tijdens zijn verblijf op de Wartburg. Daarna heeft hij met een team van vertalers het Oude Testament vertaald. Daar deden zij vele jaren over. Vooral het boek Job kostte hen veel inspanning. Soms deed men 4 dagen over een paar verzen, vermeldt Luther in deze brief. Gelukkig ging de Duitse vertaling vlot van de hand. De zes drukpersen in Wittenberg konden de vraag nauwelijks aan. Toch kwam er kritiek! Luther vertaalde namelijk: Wij besluiten dan dat de mens gerechtvaardigd wordt door het geloof ‘alleen' zonder de werken van de wet (Rom. 3:28). In het Grieks staat 'alleen' er niet. Dat was de roomse theologen opgevallen en Luther kreeg dit  natuurlijk te horen.

Zijn methode van vertalen
​'Alleen' stond dus niet in de Griekse grondtekst van Romeinen 3:28. Luther stelt in deze brief dat men in het Duits zich wel zo uitdrukt. Zo zegt men in het Duits: ik heb alleen gegeten en niet gedronken. Men zegt niet in het Duits: ik heb gegeten en niet gedronken. Luther noemt nog een aantal voorbeelden op. Met al die voorbeelden wilde Luther duidelijk maken dat vertalen meer is dan het overzetten van letters. Men moet kijken of diegenen die de vertaling lezen het begrijpen. Kortom, Luther nam de ontvanger en de ontvangende taal min of meer als uitgangspunt en niet de brontaal. Natuurlijk trachtte hij de brontaal ook recht te doen. Hij wilde beslist weten wat er stond daar de brontaal de levende stem is van God (viva vox dei) en dit zo getrouw mogelijk doorgeven. Echter wanneer een letterlijke vertaling vage formuleringen opleverde in de ontvangen taal verduidelijkte Luther de brontaal door te kiezen voor de manier van zeggen in de ontvangende taal. Dat deed Luther in de vertaling van Romeinen 3:28.

Luther geeft hen van repliek
​In 'Een brief van een vertaler' geeft Luther zijn roomse opponenten flink van repliek. Hij noemt hen ezelskoppen die nog nooit een vertaling gemaakt hebben. Deze scheldwoorden zijn begrijpelijk. Vertalen kost heel veel tijd en inspanning. Luther had geen Duitse vertaling voorhanden. Hij begon bij nul en hij wilde de ontvanger centraal stellen. Dat deed de kerk beslist niet met de Latijnse vertaling. De goegemeente kende geen Latijn. Het was voor hen abracadabra.  

Een misverstand
​​We stelden hier boven dat Luther de ontvanger als uitgangspunt nam en daarom stelde hij de ontvangende taal centraal. Luther zei in deze brief: 'Je moet niet aan de letters van een vreemde taal vragen, hoe je je eigen taal moet spreken, je moet het de moeder thuis, de kinderen op straat, de eenvoudige man op de markt vragen en er naar luisteren hoe zij zich uitdrukken. En daar moet je je aan houden'.
​Deze uitspraak kan misverstaan worden. Men zou kunnen denken dat Luther de Bijbel vertaalde in een platte volkstaal. Dat is niet het geval geweest. Onderzoek heeft aangetoond dat Luther zeker de gewone man voor ogen gehad heeft tijdens zijn vertaalwerk. Toch is zijn vertaling geen platte volkstaal maar de eenvoudige omgangstaal van de adel. Er waren in Duitsland teveel dialecten om een Bijbel in de volkstaal te realiseren.

​De les die we kunnen trekken uit deze brief
Allereerst moet men beseffen dat vertalen veel werk is. Vertalingen afkraken is geen kunst maar een goede vertaling maken weer wel. Gezonde kritiek is zondermeer gewenst. Het kan de vertaling ten goede komen.        Ten tweede dient de ontvanger centraal te staan volgens Luther. Ook kinderen moeten de Bijbel kunnen begrijpen als dat mogelijk is. Zij moeten ook Gods stem kunnen horen. Jezus zei: laat de kinderen tot Mij komen en verhinder ze niet. Dat is een goede regel voor het vertalen. Een verouderde vertaling kan namelijk een verhindering zijn. Dan staat niet de jeugdige ontvanger meer centraal maar de oudere generatie die zo verknocht is aan de oude vertaling.  

Twee vertalingen
Tegelijkertijd is het wenselijk dat aan de brontekst recht gedaan wordt. Om die reden is weleens het voorstel gedaan om twee vertalingen te maken. Een heel dichtbij de brontekst en een heel dichtbij de ontvangende taal. Op zich geen gek idee overigens. Zo stelt men de brontekst en de ontvanger centraal. Nu wordt een vertaling die brontekst getrouw is afgewezen door de ene partij omdat deze onbruikbaar is voor de ontvanger en een vertaling die gericht is op de ontvanger wordt afgewezen door de andere partij omdat deze de grondtekst geen recht doet. Twee vertalingen, de ene brontekst gericht en de andere gericht op de ontvangende taal, kunnen dit probleem oplossen.
Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.