500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
De tijdgeest verstaan

Wie is de schrijver 

Drs. Jac. Kruidenier heeft destijds (1994) een boek geschreven met als titel 'De tijdgeest verstaan. Historische schetsen van filosofen uit de nieuwste tijd'. Kruidenier onderwees, hij is met pensioen, 'kennis van het cultureel en maatschappelijke leven' en 'geschiedenis' aan de Christelijke Hogeschool De Driestar in Gouda.  

De opzet van het boek
Kruidenier schetst filosofen uit de nieuwste tijd te weten: Kierkegaard, Wittgenstein, Dooyeweerd, Marcuse, Sartre, Levinas en Foucault. Hij schetst hun opvatting maar geeft ook een slotbeschouwing waarin hij laat zien dat deze filosofen iets weergeven van de tijdgeest. Soms verwoorden deze filosofen de tijdgeest uitstekend en blikt men via hen in de tijdgeest. Soms corrigeren zij de tijdgeest. Om de opzet van het boek duidelijk te maken bespreek ik twee filosofen. Namelijk Sartre en Levinas. Hier en daar voeg ik nog wat informatie toe die niet in dit boek staat en ik laat ook zaken weg. Kortom het is een gekleurde bespreking maar globaal geef ik wel een inkijkje in dit boek.   

Sartre (1905-1980)

Wie was  Sartre
Jean-Paul Sartre was een Franse filosoof met marxistische ideeën.  Hij behoorde tot de filosofische stroming van het existentialisme. Een stroming waarin het menselijke individuele bestaan alle aandacht krijgt. Sartre stelde namelijk 'l'existence précède l'essence', dat wil zeggen dat het bestaan (existentie) van de mens voorafgaat aan diens wezen (essentie), wie hij is. De mens heeft namelijk de vrijheid om zijn bestaan wezenlijk in te vullen. Dat heeft een bloemkool niet. Die blijft eeuwig bloemkool. Dat de mens beelddrager van God is (essentie) en dus God dient te dienen is een verkeerd uitgangspunt want dan gaat de essentie, wie de mens reeds is, vooraf aan zijn bestaan. Kortom de mens wordt geboren en heeft de vrijheid zijn of haar eigen leven naar eigen believen in te vullen. Wel heeft men verantwoordelijkheid richting anderen maar deze verantwoordelijkheid bestaat voor een groot deel in het zelf invullen van het eigen leven in de trant van: jij moet kiezen en jij bent verantwoordelijk voor je eigen leven en  je moet niet je leven laten bepalen door de groep, het geloof enzovoorts...   

Sartre en de tijdgeest 
We merken bij Sartre de hedendaagse cultuur op. Een cultuur waarin de mens graag vrij wil zijn. Ondertussen is men niet meer gericht op de ander met een kleine letter en de Ander met een hoofdletter. We bepalen ons eigen leven en leven zoals we willen leven. Levinas zei: de hel is de ander. De ander duwt mij in een rol of model waarvoor ik niet altijd gekozen heb. Mensen zien mij als een man maar voel ik mij altijd zo? Zij vullen het man-zijn in volgens hun waarden en normen. Gedraag ik mij daar niet naar! Dan negeren zij mij of vinden zij mij raar. Kortom men keurt mijn gedrag af. 
Met Sartre hebben we de hedendaagse tijdgeest flink te pakken. Onze maatschappij is behept met de Sartre visie en het Sartre virus. Een man als Sartre relativeerde ook het verleden en alle tradities. Hij zag de mens meer als een individu dan als een mens die verbonden is met zijn medemens in tijd en ruimte. Dat de mens ook verbonden dient te zijn met God om wel getroost te leven en sterven, was bij Sartre geheel en al uit het zicht geraakt.

Sartre en Kierkegaard 
Sartre is wel schatplichtig aan de Deense filosoof Kierkegaard. Die stelde ook dat de mens zelf moet kiezen in het leven maar gaf wel een norm aan waarbinnen de mens de beste keuze doet. Een leven in aards genot geeft geen zinvol bestaan (esthetische mens) volgens Kierkegaard en de mens die zo leeft  geeft aan niet volwassen te zijn. Men dient om een volwassen mens te worden de geloofssprong te maken net als Abraham deed. Abraham gaf zich helemaal over aan Zijn God (en niet aan het aardse genot) en was zelfs bereid in geloofsgehoorzaamheid zijn eigen zoon te offeren (Genesis 22). In de Lutherse kerk kwam Kierkegaard deze gehoorzaamheid niet tegen. Men ging uit van de rechtvaardiging van de goddeloze maar deze was verworden tot de rechtvaardiging van het goddeloze. Hoe men leeft doet er niet meer toe want God is toch genadig. Kierkegaard kwam hier tegen in het verweer.  

Levinas (1906-1995) 

Wie was hij

Levinas werd geboren in Litouwen en was van Joodse afkomst. Hij vestigde zich in Frankrijk, in Straatsburg. Hij studeerde filosofie in Freiburg, Duitsland, bij Edmund Husserl  en was aanvankelijk in de ban van Heidegger maar toen deze sympathiseerde met het nationaalsocialisme keerde hij zich af van Heidegger.  Door zijn Joodse afkomst, hij kwam uit een chassidische kring kon hij zich niet vinden in de westerse filosofie. 

Zijn opvatting
Levinas vond dat heel de westerse filosofie was uitgelopen op egologie. Het ego van de mens is centraal komen te staan en daardoor verdween de ander uit het beeld. Levins roept in zijn filosofie de mens op om zijn baatzuchtigheid los te laten en te kiezen voor onbaatzuchtige liefde. Levinas nam dus een totaal andere insteek dan Sartre. Bij Sartre  was de naaste de hel omdat deze mij in een maatschappelijke rol duwt die niet de mijne is. Levinas echter nam juist de ander serieus. Het zelfstandig woord 'de ander' laat zien dat de ander anders is dan ik ben. Levinas is op dit punt echt Joods. De mens is Gods partner in deze wereld van onrecht en dient dat onrecht te bestrijden. Levinas zag de staat als een getemperde vorm van egocentrisme. De staat die gevormd wordt door meerdere ego's  heeft daardoor veelal meer oog voor de ander maar kan ook radicaliseren in een totaalsysteem. 

De Ander
Levinas zag de Ander als iets hogers maar ook weer niet als G'd. De Ander ontmoet men in de ander, de medemens. De Joodse filosoof Buber stelde dat men de naaste moet behandelen zoals men zelf wenst behandeld te worden. De medemens is volgens Buber een tweede persoon, du( jij) en geen ding, een het (es). Buber dacht vanuit de Schrift en de Joodse traditie. G'd is de echte Du met wie de mens een relatie dient aan te gaan. Levinas is op dat punt vager. G'd ontmoet men in de ander maar ook Hij is anders. We hebben Hem niet in onze handen en vingers. Wie G'd is ontglipt ons. Op dit punt treedt Levinas buiten de Bijbelse paden. Het is juist de Schrift die laat zien Wie God is. Hij is vol van liefde voor gevallen mensen  hoewel Hij toornt over onze zonden is toorn niet een eigenschap van God. Toorn is Zijn liefde die de gevallen mens heeft geschonden. God heeft er recht op dat de mens Hem dient. Hij heeft Hem geschapen tot Zijn eer. Dat is essentieel. 

Levinas en Barth 
Het is de theoloog Barth die het begrip de Gans-Andere heeft geïntroduceerd. Dit deed hij omdat de vrijzinnige theologie God in het menselijke vlak had getrokken. Op dit punt sloot Barth aan bij Levinas. Barth worstelde om die reden met de Bijbelse openbaring want kan een God die zo anders is dan de mens zicht kenbaar maken in menselijke taal? Deze vraag van Barth is min of meer al behandeld door Calvijn want Calvijn stelde dat God zich aanpast in de Schrift aan ons menselijke denken. Dit doet Hij zoals een vader spreekt met Zijn kinderen. (Altijd moeten we bedenken dat God liefde en heiligheid ons bevattingsvermogen overstijgen... Op dat punt is ons de helft niet aangezegd maar als we dat door de Geest mogen verstaan is het genoegzaam tot de zaligheid, zo stelde de Reformatie).   

Schriftkritiek 
Het anders zijn van God kan ook de ruimte geven aan Schriftkritiek. Dan zegt men: God is onkenbaar en de Gans-Andere dus ook de Schrift is ontoereikend om te openbaren Wie Hij is. Ondertussen komen we met onze eigen visies of we laten Hem vanwege Zijn onkenbaarheid links liggen. Het is juist de Reformatie geweest die gesteld heeft dat de Schrift genoegzaam en noodzakelijk is tot de zaligheid. De Schrift leert ons wie God is en wie wij zijn (geworden en weer kunnen worden). 

Orthodoxe christenen en Sartre 
Orthodoxe kerken moeten niets hebben van Sartre en diens losbandige levensvisie maar staan ze zo ver bij hem vandaan? Dreigen we in onze tijd het zicht op en het omzien naar elkaar niet te verliezen? Hebben we nog oog voor de ander? De heilsleer kan ook verworden tot heil-egologie, stelt Kruidenier terecht als hij Levinas evalueert. Levinas waarschuwde voor de westerse neiging naar individualisme en egoïsme. Dan kunnen we de ander niet meer volgen in zijn of haar weg tot God.  


De bekeerde mens of de geroepen dominee 
Een gevaar is dat de gelovige/ bekeerde mens of de geroepen dominee in het centrum komt te staan en niet Christus en Zijn heerlijke heil voor gevallen zondaren van het menselijke geslacht die de hel verdiend hebben. Anderzijds dient het heil wel persoonlijk beleefd te worden maar daar mag het niet bij blijven en om daar toe te geraken dient de prediking appellerend van aard te zijn volgens onze Dordtse vaderen (DL 3/4 artikel 17).  

Ik geloof in een heilige algemene kerk
Van belang is het dat orthodoxe westerse christenen gaan inzien dat ze deel uit maken van de heilige algemene kerk. Een kerk die in tijd en ruimte is gesitueerd. Dit lijkt heel gewoon maar is het niet want sinds de afscheiding zijn er heel wat dominees die hun eigen theologie in hun kerkverband hebben doorgevoerd en die gereformeerd hebben genoemd. 
Vanwege het verheffen van een eigen theologie verliest men andere kerkverbanden uit het oog. Mooi zou het zijn als men weer samen terug zou keren naar de gereformeerde leer die men kan vinden in de geloofsbelijdenissen van de Gereformeerde kerk van onze Dordtse vaderen.
Powered by Create your own unique website with customizable templates.