Samenvatting
De tegenstellingen tussen linkse en rechtse partijen waren nooit zo groot als vandaag. Betekent dit dan dat gewone burgers met een linkse of rechtse voorkeur ook zo verschillend zijn? Waarom bekeert iemand zich überhaupt tot een ideologie? En waarom moeten we de mens achter de ideologie bestuderen en niet de ideologie zelf? In Links vs Rechts formuleert Alain Van Hiel een antwoord op deze vragen. Hij legt uit hoe de wetenschap historisch gezien vooral de rechtse mens bestudeerde en gaat in op de bevindingen uit al die onderzoeken. Zijn rechtse mensen intolerant? Bang? Agressief? Vastgeroest in hun ideeën? Maar ook de linkse mens ontspringt de dans niet. Zijn linkse mensen dan niet autoritair?
Bevooroordeeld? Overdreven angstig voor doembeelden en het einde van de wereld? Discrimineren ze bepaalde groepen? Of zijn ze dan toch heiliger dan de paus? Dit boek is geen links of rechts pamflet, maar een psychologische analyse van de mens achter de ideologie
De schrijver
Alain van Hiel (1966) is hoogleraar in sociale psycholoog met als specialisatie politiek aan de universiteit van Gent. Hij probeert links en rechts in de politiek psychologisch gezien te bevatten.
In interview met de krant De morgen zei hij op de volgende vragen:
Blijkbaar focusten wetenschappers binnen deze branche zich in de begindagen op rechtse mensen. Waarom was dat?
“De directe aanleiding was de Tweede Wereldoorlog. De auteurs van dat boek waren mensen die op de vlucht geslagen waren voor Hitler. Voor hen was het vanzelfsprekende ‘probleemgeval’ de rechtse mens (bron: De morgen)
Wie jong is en niet links, heeft geen hart. Wie oud is en niet rechts, heeft geen verstand’, zei de Britse oud-premier Winston Churchill. Klopt dat?“
Daar schuilt een kern van waarheid in. Dat blijkt toch uit onderzoek: het verband tussen rechts zijn en leeftijd is best robuust. Zelf heb ik ooit data uit Polen onderzocht. Daar waar mensen tijdens hun jeugd honderdduizenden keren gehoord hebben hoe verfoeilijk rechtse houdingen waren, waar iedereen die rechts was als kleinburgerlijk of kapitalistisch werd bestempeld: wel ook daar vind je dat leeftijdseffect.
“We weten dat leeftijd samenhangt met een soort van traditioneel conservatisme. Dat is niet enkel omdat je nostalgisch wordt naar vroeger, maar het is eerder ingebed in een soort van persoonlijkheidsontwikkeling waarbij we gemiddeld minder openheid vertonen naarmate we ouder worden.” (bron: De morgen)
En wat met andere clichés, als waren rechtse mensen intolerant en linkse mensen softies? “Dat wil ik ontkennen. Neem nu dat laatste: of linkse mensen softies zijn. Eigenlijk heb ik het boek geschreven om te zeggen dat mensen die bezeten zijn door eender welke houding - of het nu links of rechts is - nooit softies zijn, en al zeker niet tegen elkaar. Die ideologische agressie bestaat langs beide kanten. Dat zie je altijd terugkeren - dat mensen die een sterke aanhanger zijn van een ideologie iemand anders reduceren tot een ideologische tegenstrever. Ik hoop dat dit boek de ogen opent en toont dat zoiets totaal fout is. Dat is een fundamenteel inzicht dat ik door mijn carrière heen ontwikkeld heb en het is het belangrijkste dat ik in het boek wil meegeven: de aanhanger van een andere ideologie is geen tegenstrever. Dat is gewoon iemand met een ander gedacht, met wie we beter samenwerken dan hem of haar te bestrijden.” (bron: De morgen)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eigen leeservaring:
Alain zet in de boek helder uiteen wanneer de splitsing link en rechts kwam in de politiek. In de Middeleeuwen leefden rijk en arm in elkaars buurt en gingen beiden naar de kerk en hadden beiden een rechts conservatieve opvatting. Dit veranderde tijdens de Franse revolutie die in 1789 begon. Het ancient regime, oude adellijke regime wat conservatief (status behouden) werd opzij geschoven. De leuze vrijheid gelijkheid en broederschap zou de maatschappij veranderen. Linkse ideeën rukten op maar de vrijheid kwam in het geding toen bleek dat revolutionaire politici corrupt waren en geld in hun zak staken die zij van de adel hadden afgepakt. Het was dus meer jaloezie dan dat ze echt gelijkheid wilden. Zij waren rechts en wilden niet graag delen. Zij werden door Robespierre aangepakt in naam van absolute gelijkheid. Zie het onderstaande:
Zo werd in naam van linkse gelijkheid mensen die wat bezaten door Robespierre gedood en later werd hij zelf omgebracht. Je zou Robespierre een linkse radicaal kunnen noemen. Dit geeft aan dat links ook radicaal en gevaarlijk kan zijn. Denk aan het communisme. Alain legt daar zijn vinger bij. Hij haalt E. Fromm aan. Die schreef het boek Escape from freedom (1941). Mensen willen soms hun vrijheid opgeven omdat ze niet instaat zijn zelf een leven op te bouwen en zich voegen naar een autoritaire leider. Dat links ook radicaal en intolerant is, blijkt volgens Alain Hiel uit de genderdebat. Wie daar anders overdenkt plaatst zich buiten de democratie volgens linkse-radicalen. En wat te denken van West Europa. Dit deel van Europa bepaalt het genderdebat binnen Europa. Landen buiten Europa kunnen hulp krijgen mits ze de West Europese visie op gender invoeren in hun land.
Dan is er nog het politiek cynisme. Politiek is volgens hen uit op eigen voordeel. Mensen die boos zijn op de politiek zoeken vaak hun eigen gelijk en dat vinden zij bij het politiek cynisme. Daarnaast zijn er mensen die bang zijn. Bijvoorbeeld de blanke man die bang is voor zijn positie. Ook die zoekt informatie maar niet alleen om gelijk te krijgen. Dus die kijkt breder. Informatie die er tegen ingaat, stelt hen gerust. Overigens komt politiek cynisme aan zowel voor bij links als bij rechts en dat geldt ook voor boosheid. Links heeft het gehad met het groot kapitaal en rechts met het pappen en nathouden van de migratie. Een partij als PVV verenigt die beide groepen die boos zijn.
De tegenstellingen tussen linkse en rechtse partijen waren nooit zo groot als vandaag. Betekent dit dan dat gewone burgers met een linkse of rechtse voorkeur ook zo verschillend zijn? Waarom bekeert iemand zich überhaupt tot een ideologie? En waarom moeten we de mens achter de ideologie bestuderen en niet de ideologie zelf? In Links vs Rechts formuleert Alain Van Hiel een antwoord op deze vragen. Hij legt uit hoe de wetenschap historisch gezien vooral de rechtse mens bestudeerde en gaat in op de bevindingen uit al die onderzoeken. Zijn rechtse mensen intolerant? Bang? Agressief? Vastgeroest in hun ideeën? Maar ook de linkse mens ontspringt de dans niet. Zijn linkse mensen dan niet autoritair?
Bevooroordeeld? Overdreven angstig voor doembeelden en het einde van de wereld? Discrimineren ze bepaalde groepen? Of zijn ze dan toch heiliger dan de paus? Dit boek is geen links of rechts pamflet, maar een psychologische analyse van de mens achter de ideologie
De schrijver
Alain van Hiel (1966) is hoogleraar in sociale psycholoog met als specialisatie politiek aan de universiteit van Gent. Hij probeert links en rechts in de politiek psychologisch gezien te bevatten.
In interview met de krant De morgen zei hij op de volgende vragen:
Blijkbaar focusten wetenschappers binnen deze branche zich in de begindagen op rechtse mensen. Waarom was dat?
“De directe aanleiding was de Tweede Wereldoorlog. De auteurs van dat boek waren mensen die op de vlucht geslagen waren voor Hitler. Voor hen was het vanzelfsprekende ‘probleemgeval’ de rechtse mens (bron: De morgen)
Wie jong is en niet links, heeft geen hart. Wie oud is en niet rechts, heeft geen verstand’, zei de Britse oud-premier Winston Churchill. Klopt dat?“
Daar schuilt een kern van waarheid in. Dat blijkt toch uit onderzoek: het verband tussen rechts zijn en leeftijd is best robuust. Zelf heb ik ooit data uit Polen onderzocht. Daar waar mensen tijdens hun jeugd honderdduizenden keren gehoord hebben hoe verfoeilijk rechtse houdingen waren, waar iedereen die rechts was als kleinburgerlijk of kapitalistisch werd bestempeld: wel ook daar vind je dat leeftijdseffect.
“We weten dat leeftijd samenhangt met een soort van traditioneel conservatisme. Dat is niet enkel omdat je nostalgisch wordt naar vroeger, maar het is eerder ingebed in een soort van persoonlijkheidsontwikkeling waarbij we gemiddeld minder openheid vertonen naarmate we ouder worden.” (bron: De morgen)
En wat met andere clichés, als waren rechtse mensen intolerant en linkse mensen softies? “Dat wil ik ontkennen. Neem nu dat laatste: of linkse mensen softies zijn. Eigenlijk heb ik het boek geschreven om te zeggen dat mensen die bezeten zijn door eender welke houding - of het nu links of rechts is - nooit softies zijn, en al zeker niet tegen elkaar. Die ideologische agressie bestaat langs beide kanten. Dat zie je altijd terugkeren - dat mensen die een sterke aanhanger zijn van een ideologie iemand anders reduceren tot een ideologische tegenstrever. Ik hoop dat dit boek de ogen opent en toont dat zoiets totaal fout is. Dat is een fundamenteel inzicht dat ik door mijn carrière heen ontwikkeld heb en het is het belangrijkste dat ik in het boek wil meegeven: de aanhanger van een andere ideologie is geen tegenstrever. Dat is gewoon iemand met een ander gedacht, met wie we beter samenwerken dan hem of haar te bestrijden.” (bron: De morgen)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eigen leeservaring:
Alain zet in de boek helder uiteen wanneer de splitsing link en rechts kwam in de politiek. In de Middeleeuwen leefden rijk en arm in elkaars buurt en gingen beiden naar de kerk en hadden beiden een rechts conservatieve opvatting. Dit veranderde tijdens de Franse revolutie die in 1789 begon. Het ancient regime, oude adellijke regime wat conservatief (status behouden) werd opzij geschoven. De leuze vrijheid gelijkheid en broederschap zou de maatschappij veranderen. Linkse ideeën rukten op maar de vrijheid kwam in het geding toen bleek dat revolutionaire politici corrupt waren en geld in hun zak staken die zij van de adel hadden afgepakt. Het was dus meer jaloezie dan dat ze echt gelijkheid wilden. Zij waren rechts en wilden niet graag delen. Zij werden door Robespierre aangepakt in naam van absolute gelijkheid. Zie het onderstaande:
- In de Assemblée ontstond een opsplitsing in facties. Rechts werd vertegenwoordigd door de aristocraten. Zij verdedigden de belangen van de geprivilegieerden. Links stonden de democraten of jakobijnen met onder meer Robespierre; zij eisten algemeen stemrecht (voor mannen). Het centrum vormde de grootste groep, het waren de monarchisten. Zij aanvaardden de afschaffing van de privileges maar bleven koningsgezind (Bron Wikipedia)
- Voor Robespierre waren er maar twee partijen: het volk en zijn vijanden. Robespierre raakte vervreemd van zijn vroegere strijdgenoot Georges Danton, een in wezen sympathieke levensgenieter die de revolutie wilde stopzetten. Danton was volgens Robespierre een aristocraat, en de personificatie van de ondeugd. Aanklager Fouquier-Tinville vroeg het Comité (dat op zijn beurt de Conventie) de beklaagden, onder wie ook Hérault en Desmoulins, die "de zitting in de war stuurden" tot de guillotine te veroordelen. Danton schreeuwde in de rechtszaal tegen Robespierre: "Schurk, het schavot eist je op! Je zult mij spoedig volgen!
- Wat is de terreur van Robespierre?
De Terreur
Deze mensen gingen volgens de Jacobijnen in tegen de 'wil van het volk' en iedereen die niet ze niet vertrouwden kwam onder de guillotine. Deze periode van geweld wordt ook wel de Terreur genoemd. Uiteindelijk werd aan het eind van deze periode Robespierre zelf ook opgepakt en onthoofd (Bron: internet) - Waarom werd Robespierre gedood?
Na de Franse Revolutie begon het nieuwe regime onder Robespierre een klopjacht op iedereen die ervan verdacht werd een ander of geen geloof te hebben. Uiteindelijk kwam de man zelf ten val. De Franse leider Maximilien de Robespierre werd zelf terechtgesteld na duizenden de dood in te hebben gejaagd (bron: internet). - Wat was de rol van Robespierre in de Franse Revolutie?
Robespierre ontwikkelde zich tot een centraal figuur in de revolutionaire politiek. Zijn ideeën over een verregaande gelijkheid van burgers, volkssoevereiniteit en politieke vrijheid – geïnspireerd door Jean-Jacques Rousseau en de antieke Griekse, republikeinse traditie – werden meer en meer gemeengoed. - Radicalisering van de revolutie . De dood van Lodewijk betekende het begin van het schrikbewind van zijn beulen. Robespierre kwam aan de macht door de zittende leden van de Nationale Vergadering, de Girondijnen, te laten arresteren. ‘Ze waren de revolutie niet goedgezind’. Robespierre en zijn aanhangers lieten alle vrijheden opschorten. Vijanden van de revolutie werden naar de guillotine gebracht. De bevolking van Frankrijk leefde in angst, angst om ook onder de guillotine te eindigen.
Robespierre pakte corrupte politici aan. Elke vorm van corruptie betekende dat je eindigde onder de guillotine. Robespierre’s ijver betekende ook zijn ondergang. De overgebleven gematigde politici binnen de Nationale Vergadering besloten Robespierre aan te pakken, omdat ook zij vreesden voor hun leven. Samen met zijn aanhangers werd Robespierre gearresteerd en dezelfde dag nog terechtgesteld.
Zo werd in naam van linkse gelijkheid mensen die wat bezaten door Robespierre gedood en later werd hij zelf omgebracht. Je zou Robespierre een linkse radicaal kunnen noemen. Dit geeft aan dat links ook radicaal en gevaarlijk kan zijn. Denk aan het communisme. Alain legt daar zijn vinger bij. Hij haalt E. Fromm aan. Die schreef het boek Escape from freedom (1941). Mensen willen soms hun vrijheid opgeven omdat ze niet instaat zijn zelf een leven op te bouwen en zich voegen naar een autoritaire leider. Dat links ook radicaal en intolerant is, blijkt volgens Alain Hiel uit de genderdebat. Wie daar anders overdenkt plaatst zich buiten de democratie volgens linkse-radicalen. En wat te denken van West Europa. Dit deel van Europa bepaalt het genderdebat binnen Europa. Landen buiten Europa kunnen hulp krijgen mits ze de West Europese visie op gender invoeren in hun land.
Dan is er nog het politiek cynisme. Politiek is volgens hen uit op eigen voordeel. Mensen die boos zijn op de politiek zoeken vaak hun eigen gelijk en dat vinden zij bij het politiek cynisme. Daarnaast zijn er mensen die bang zijn. Bijvoorbeeld de blanke man die bang is voor zijn positie. Ook die zoekt informatie maar niet alleen om gelijk te krijgen. Dus die kijkt breder. Informatie die er tegen ingaat, stelt hen gerust. Overigens komt politiek cynisme aan zowel voor bij links als bij rechts en dat geldt ook voor boosheid. Links heeft het gehad met het groot kapitaal en rechts met het pappen en nathouden van de migratie. Een partij als PVV verenigt die beide groepen die boos zijn.
