500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • Apologie in tweevoud
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Werkverbond
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De almacht van God
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
  • Leven
    • Studentenangst
    • Zijn voornaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn achternaam
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Overal is God
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • D vreze des Heren in het Oude Testament
    • Onze taal en de klassieke talen
    • Sciëntisme
    • Hebreeuws huiswerk
    • Richteren en Ruth: een vacature vervuld
    • Theologie des Altes Testament
    • Bijbels Hebreeuws
    • Lesopzet
    • Psalm 115, 116 en 117
    • Vrijheid der exegese
    • Lukas 4:16-30
    • De theologie van Kronieken
    • Psalm 120-134
    • De grondtaal als mand van de Geest
    • BuitenBijbelse parallellen
    • De mythe van de mythische mens in de Bijbel
    • Nabonidus
    • Makhtesh holle plaats
    • Codex Hammurabi
    • Vertalingen uit het Hebreeuws
    • Hooglied Hans Ausloos
    • Hooglied Willem van Saint-Thierry
    • Het Hooglied
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 115 116 en 117
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Ethisch hervormd Johannes de Groot
    • Paulus en Philo's reactie op welsprekendheid
    • Jood De vergeten geschiedenis van een beladen woord
    • Nederlandse Lutheranen en hun omgang met de Augsburgse ConfessieNieuwe pagina
    • De Bijbel als biografie van God en mensen
    • Volwassendoop kinderdoop herdoop
    • De middenorthodoxie
    • Robert Boyle
    • Christelijke wetenschappers
    • Op ontdekkingstocht door het Nieuwe Testament
    • De hemel te rijk
    • Ontwakend Jodendom
    • Theologie en hermeneutiek
    • Tasten naar God
    • De apotheek in de getto
    • Baas in eigen boek?
    • Pal voor Gods heilige schepping
    • De laatste lente van de dinosauriërs
    • Overal is God
    • Chanoeka
    • Wetenschappers zijn arrogant
    • Dialoog, dans en duel Preken voor tijdgenoten
    • De dienaar van JHWH
    • Hebreeuws leer je zo
    • Hoe zit het met de ouderdom van de aarde?
    • Zo Zoon, zo Vader
    • Jeremia, profeet van oordeel en hoop
    • 50 misverstanden over de Bijbel
    • Israel een wereld apart
    • Storm over de wereld
    • Heel verschillend en toch één
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Hoe migratie echt werkt
    • De graanrepubliek
    • Sesam ecologie de mens en zijn milieu
    • Opkomst Meritocratie
    • de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
    • Diplomademocratie
    • De verborgen juwelen
    • De aanval op het Westen
    • De moderne economie als juggernaut
    • De economie van goed en kwaad
    • Wealth of nations
    • De vrije markt bestaat niet
    • Wat kunnen wij leren van economen die bijna niemand meer leest
    • Wachten op het westen
    • Over arbeid Simone Weil
    • Ben je wel een gezonde baas
    • Islamisme en Islam
    • Klimaatverandering als klassenoorlog
    • Een jager in het woud // Maarten Doorman
    • Generatie angststoornis //Jonathan Haidt
    • België 2000 jaar geschiedenis
    • Ruis
    • Het ijzeren veulen
    • Hoe Parijs de revolutie maakte en de revolutie Parijs
    • De troost van gebrekkig strafrecht
    • Links vs rechts
    • Angst voor vrijheid E Fromm
    • In wat voor een wereld zullen we leven
    • Over het sabbatsjaar en jubeljaar
    • Een biografie van Parijs
    • De Tawl Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
    • Vertroostingen Dirk de Wachter
    • Het verlaten individu Esther van Fenema
    • Gaza Een geschiedenis van kolonisatie
    • Oratie van Bas van Bavel
    • De gezagscrisis Ad Verbrugge
    • Laat de aarde juichen
    • De 7 uitdagingen in het onderwijs aan hoogbegaafden
    • Werelddenkers
    • Marketing in de nieuwe economie
    • De onzichtbare hand Bas van Bavel
    • Een nieuwe structuurverandering van het publieke domein
    • Vita contemplativa
    • Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
    • Het communistisch manifest
    • De ongelijkheidsmachine
    • Minder is meer
    • De perfecte storm
    • Thora en Stoa
    • Observaties over Europa
    • Niet alles is te koop
    • De asielloterij
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De mand van de Geest
    • Van doopvont naar avondmaalstafel
    • Dordt: een opmerkelijke theodicee
    • Vicentius en de kerkelijke eenheid
    • Vicentius
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • komt nog
    • Komt nog
    • Sciëntisme
    • Heilszekerheid >
      • Nieuwe pagina
      • Nieuwe pagina
Richtingenstrijd na de synode van Dordt

Johannes d' Outrein (1662-1722)
​en zijn emblematische Schriftuitleg
H. de Jong
.

Het onderzoek
H. de Jong verkent in dit proefschrift de Schriftuitleg van Johannes d' Outrein. D' Outrein is een volgeling van Johannes Coccejus. Na de synode van Dordt leek de lucht voor de Gereformeerde Kerk opgeklaard. Er diende zich echter een nieuwe strijd aan. De Gereformeerde Kerk kreeg te maken met de filosofie van Descartes. Hij stelde de rede boven de Schrift. Het was met name Voetius die Descartes fel bestreden heeft. In Franeker liet de hoogleraar Johannes Coccejus eveneens van zich horen. Hij leerde dat de wet in het Oude Testament steeds meer wordt afgeschaft en zich ontwikkelt richting het evangelie. Zo hoorde volgens Coccejus het sabbatsgebod bij de Oudtestamentische eredienst. De sabbat was echter slechts een ceremonie van de rust die er is in Christus en dus is de sabbat voor de nieuwtestamentische gemeente niet meer van toepassing volgens Coccejus. Maar wat heeft men dan nog aan het Oude Testament? Om het Oude Testament te handhaven hanteerde Coccejus de zinnebeeldige uitleg (allegorie). Een tekst heeft volgens Coccejus en zijn volgelingen meerdere betekenissen. Dat wil zeggen meer dan de eigenlijke of letterlijke betekenis. De voetianen keurden deze Schriftuitleg af. H. de Jong verkent de mooie kanten en de gevaren in zijn proefschrift van deze manier van Schriftuitleg. Hij doet dit aan de hand van de coccejaanse theoloog Johannes d' Outrein die ook wel de grootmeester van de allegorie wordt genoemd.

Een bevindelijk theoloog
Johannes d' Outrein was een ernstig coccejaan volgens H. de Jong. Hij stelde dat de gelovige voor God gaat leven en zijn geboden in acht neemt. Johannes d' Outrein stond dus beslist geen losse levenswandel voor. Integendeel. Op dit punt verschilde hij niet van de voetianen en ook niet op het punt van de bevinding. Zo stelde Leemhof in zijn geschrift 'Den Hemel op aarden' dat de gelovige altijd blij dient te zijn. In zijn geschrift 'God betuiging tegen Israël' (1704) bood Johannes d' Outrein tegenwicht. In dit geschrift bespreekt Johannes 'd Outrein de droefheid naar God ( 2 Korinthe 7:10) Johannes d' Outrein stelt dat de droefheid naar God net als de vreugde in en om God evengoed hoort bij het geestelijke leven. Voor Leemhof brak er overigens geen hemel op aarde aan. Hij werd afgezet. Het bleek dat Leemhof gebruik gemaakt had van de ethica van Spinoza (radicale leerling van Descartes) die stelt dat droefheid van een lagere volmaaktheid is dan vreugde (p. 57-65). Op het punt van de bevinding was er tussen de ernstige Johannes d' Outrein en de voetianen dus geen verschil en geschil.
Het verschil en geschil tussen Johannes d' Outrein en de voetianen zat hem in de Schriftuitleg. Op dat punt was Johannes d' Outrein een echte coccejaan die zijn opleiding genoten had aan de universiteit van Franeker en zodoende met het coccejaanse sop was overgoten. Over dit coccejaanse sop gaat dit proefschrift!


Een meerduidige Schriftuitleg
Zondermeer geloofde Johannes d' Outrein in de helderheid van de Schrift maar zijn meerduidige Schriftuitleg stond er mee op gespannen voet volgens zijn tegenstanders. Johannes d' Outrein meende dat de Schrift ook een verborgen betekenis in zich heeft die men met behulp van de Geest kan ontdekken. In zijn geschrift 'Heilige versegelingen' merkt Johannes d' Outrein op dat de Schrift meerder betekenissen heeft dan alleen de letterlijke. Op dit punt naderen we de Schriftuitleg of anders gezegd de hermeneutiek (hoe vertolken we de Schrift?) van D' Outrein. Rivetus, zijn tegenstander stelde dat de Bijbel duidelijk is en geen 'verscheidene sinnen' toelaat. Op deze manier kan men geen duidelijk conclusie uit de Bijbel trekken als de betekenis niet eenduidig is volgens Rivetus. Rivetus haalde mijns inziens een belangrijk pijnpunt aan. Sommige coccejanen combineerden hun Schriftuitleg met de filosofie van Descartes. Een gevaarlijke bezigheid volgens de voetianen. H. de Jong wijst eveneens op het gevaar van de zinnebeeldige uitleg van de Schrift. Zo komt de tekst open te staan voor allerlei dwaalleringen en kan met de tekst laten zeggen wat de eigenlijke letterlijke tekst juist niet zegt. Hij concludeert dat de coccejanen opstonden voor de filosofie van Descartes. 'De spanning die kon optreden tussen een bepaald Bijbelwoord en een empirisch onderzoek c.q. ontdekking, loste zich op door de wetenschap dat veel Bijbelwoorden zinnebeeldig zijn bedoeld' (p. 303).

De Reformatie en de eenduidige Schriftuitleg
De Reformatie heeft de letterlijke tekst als uitgangspunt genomen. Men was bang voor de zinnebeeldige Schriftuitleg die in de Middeleeuwen werd gehanteerd. Daar nam men krachtig afstand van. Men ging juist de letter bestuderen vanuit de grondtekst om zo de eenduidige betekenis op het spoor te komen. H. de Jong laat in zijn proefschrift zien dan Johannes d' Outrein heel mooie dingen kan zeggen over het koperen wasvat. Dat wasvat ziet op onze onreinheid/zonden en op het alles reinigende bloed van Jezus. Vanwege de speelse uitleg trokken de coccejanen vele hoorders. Men kreeg bij hen iets nieuws te horen! maar waar ligt de grens...?  Ik tracht wat handvatten aan te reiken.

Een diepere betekenis die de Schrift zelf aanreikt
Behalve de gevaren van een meerduidige Schriftuitleg moet ook gezegd worden dat de Schrift zelf aanleiding geeft tot een diepere betekenis van de woorden die voorbij de letterlijke betekenis gaat. Te denken valt aan het Hooglied maar ook aan het evangelie van Johannes. Wie bij de begrippen licht en duisternis slechts denkt aan de  de dag en de nacht komt niet tot een goed verstaan van dit evangelie. Johannes geeft namelijk zelf kleur aan deze woorden. De duisternis staat voor de macht van de zonde Als Johannes opmerkt als Judas de paaszaal verlaat dat het nacht was dan is dit meer dan dat het buiten donker was. Met de letterlijke betekenis komt men er niet. Judas stapt de geestelijke duisternis in... Deze duiding van donker/licht kan men niet zomaar overbrengen naar andere Bijbelschrijvers. Met moet de betekenis van de woorden bij de Bijbelschrijvers zelf op het spoor komen.

Te ver
Te ver gaat men als men het boek van Ruth vergeestelijkt en zo leiding wenst te geven aan het geestelijke leven. Terzijde haalt H. de Jong in een voetnoot (p. 287) Joh. van der Poel aan die een boek schreef over Ruth. H. de Jong stelt dat de allegorese of geestelijke uitleg een tijdlang is verdwenen onder de theologen. Door de Verlichting werd de prediking praktisch en ethisch van aard. Dan is een eenduidige uitleg van belang. Met en na de Afscheiding is deze weer terug gekeerd maar dan vooral met het oog op het bevindelijke leven. Inmiddels weten we de gevaren van een vergeestelijken van de historische boeken (Ruth) en episodes (Jozef). Voor men het weet, is men beland in de standenleer. Die leer komt men niet tegen in de brief aan de Romeinen en Galaten. Met deze brieven is de Reformatie begonnen en wie daar door allegorese afstand van neemt, dempt de belangrijkste bronnen van de Reformatie. Natuurlijk wijzen bepaalde personen en instellingen uit het Oude Testament op Jezus. Maar dan gaat het om de verkondiging en niet om de normering van het geestelijke leven. Boaz is een type van Jezus maar Ruth is geen type van een christin/christen die pas later de rechtvaardiging in de poort beleefde en reeds eerder wedergeboren was toen ze zei: 'Uw God is mijn God'. Wie voluit wil preken over de rechtvaardiging van de goddeloze dient Romeinen 3 en Galaten 3 daar bij te betrekken of als uitgangspunt te nemen. De gemeente dient gebouwd te worden op de leer van de apostelen en niet op de leer van het vergeestelijken van het boek Ruth of de episodes van Jozef.

Uitstapje: de toekomstsleer van de coccejanen

​De zeven periode

Coccejus beminde het getal zeven in de Bijbel. Overal waar het getal zeven voorkwam probeerde Coccejus de zeven periode van de kerk terug te vinden (de zeven aetates ecclesiae, Een richtingenstrijd in Gereformeerde kerk, p 154). Zo deelde Coccejus Hooglied in, in zeven perioden  Elke periode beschrijft een stuk van de kerkgeschiedenis die reeds bij Adam begint. Dit noemt men de profetische Schriftuitleg. Zo kon men de kerkgeschiedenis zien als een getuigenis van Gods voorzienigheid (Een richtingenstrijd in Gereformeerde kerk, p 155-156). De voetianen zagen deze uitleggingen als routekaarten die de coccejanen ten onrechte over de Bijbel heen legden als raster volgens hen. Het ging bij de voetianen meer om het bevindelijke praktische leven. 

Populair en niet vijandig
De coccejanen waren erg populair. De profetische exegese aan de universiteiten trok veel  belangstelling van de studenten. De coccejanen kwamen met iets nieuws. De voetianen echter kwamen altijd met de oude kost, het praktische bevindelijke leven en waren felle bestrijders van elke vorm van dwaalleer (Een richtingenstrijd in Gereformeerde kerk, p 37-38). De coccejanen waren veel gematigder in het bestrijden van de dwaalleer. Zij stonden zelfs enigszins open voor de leer van Descartes. De voetianen echter waren felle bestrijders van Descartes maar hanteerden een gekuiste Aristoteles in het bedrijven van hun theologie (scholastiek).   

Een duizendjarig vrederijk
Bovendien geloofden de coccejanen ook in een duizendjarig vrederijk. R. A. B. Beek stelt in zijn doctoraalscriptie 'Aspecten van eschatologie in de receptie van de Heidelbergse catechismus' waarin hij de catechismus van onder anderen Johannes d' Outrein bekijkt dat de coccejanen over het algemeen een (lichte) chiliastische visie op de eschatologie (toekomstsleer) hebben. Een bekend chiliast van Campegius Vitringa (1659-1722), een bijna leeftijdgenoot van Johannes d' Outrein (1662-1722) en tevens diens hoogleraar aan de universiteit in Franeker. Campegius Vitringa schreef een markant commentaar op de Openbaring van Johannes waarin hij de coccejaanse profetische Schriftuitleg ter hand nam. Het duizendjarig vrederijk plaatste hij in de toekomst. Hij corrigeerde Coccejus die meende dat het duizendjarig vrederijk met de pinksterdag begonnen was. Zo paste Campegius Vitringa de leermeester van Johannes d' Outrein het profetische raamwerk van Coccejus aan. In de toekomst zal er nog een heerlijk vrederijk aan breken zoals beschreven staat in Openbaring 20:1-6 meende hij (bron: Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme p 381). Overigens richtte Johannes d' 0utrein zich niet op de profetische Schriftuitleg. D' Outrein werd een grootmeester in de allegorie. Hij ging er echter kundig mee om en voorkwam zo bedrijfsongelukken.  
Powered by Create your own unique website with customizable templates.