500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • Apologie in tweevoud
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Werkverbond
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De almacht van God
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
  • Leven
    • Studentenangst
    • Zijn voornaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn achternaam
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Overal is God
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • D vreze des Heren in het Oude Testament
    • Onze taal en de klassieke talen
    • Sciëntisme
    • Hebreeuws huiswerk
    • Richteren en Ruth: een vacature vervuld
    • Theologie des Altes Testament
    • Bijbels Hebreeuws
    • Lesopzet
    • Psalm 115, 116 en 117
    • Vrijheid der exegese
    • Lukas 4:16-30
    • De theologie van Kronieken
    • Psalm 120-134
    • De grondtaal als mand van de Geest
    • BuitenBijbelse parallellen
    • De mythe van de mythische mens in de Bijbel
    • Nabonidus
    • Makhtesh holle plaats
    • Codex Hammurabi
    • Vertalingen uit het Hebreeuws
    • Hooglied Hans Ausloos
    • Hooglied Willem van Saint-Thierry
    • Het Hooglied
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 115 116 en 117
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Ethisch hervormd Johannes de Groot
    • Paulus en Philo's reactie op welsprekendheid
    • Jood De vergeten geschiedenis van een beladen woord
    • Nederlandse Lutheranen en hun omgang met de Augsburgse ConfessieNieuwe pagina
    • De Bijbel als biografie van God en mensen
    • Volwassendoop kinderdoop herdoop
    • De middenorthodoxie
    • Robert Boyle
    • Christelijke wetenschappers
    • Op ontdekkingstocht door het Nieuwe Testament
    • De hemel te rijk
    • Ontwakend Jodendom
    • Theologie en hermeneutiek
    • Tasten naar God
    • De apotheek in de getto
    • Baas in eigen boek?
    • Pal voor Gods heilige schepping
    • De laatste lente van de dinosauriërs
    • Overal is God
    • Chanoeka
    • Wetenschappers zijn arrogant
    • Dialoog, dans en duel Preken voor tijdgenoten
    • De dienaar van JHWH
    • Hebreeuws leer je zo
    • Hoe zit het met de ouderdom van de aarde?
    • Zo Zoon, zo Vader
    • Jeremia, profeet van oordeel en hoop
    • 50 misverstanden over de Bijbel
    • Israel een wereld apart
    • Storm over de wereld
    • Heel verschillend en toch één
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Hoe migratie echt werkt
    • De graanrepubliek
    • Sesam ecologie de mens en zijn milieu
    • Opkomst Meritocratie
    • de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
    • Diplomademocratie
    • De verborgen juwelen
    • De aanval op het Westen
    • De moderne economie als juggernaut
    • De economie van goed en kwaad
    • Wealth of nations
    • De vrije markt bestaat niet
    • Wat kunnen wij leren van economen die bijna niemand meer leest
    • Wachten op het westen
    • Over arbeid Simone Weil
    • Ben je wel een gezonde baas
    • Islamisme en Islam
    • Klimaatverandering als klassenoorlog
    • Een jager in het woud // Maarten Doorman
    • Generatie angststoornis //Jonathan Haidt
    • België 2000 jaar geschiedenis
    • Ruis
    • Het ijzeren veulen
    • Hoe Parijs de revolutie maakte en de revolutie Parijs
    • De troost van gebrekkig strafrecht
    • Links vs rechts
    • Angst voor vrijheid E Fromm
    • In wat voor een wereld zullen we leven
    • Over het sabbatsjaar en jubeljaar
    • Een biografie van Parijs
    • De Tawl Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
    • Vertroostingen Dirk de Wachter
    • Het verlaten individu Esther van Fenema
    • Gaza Een geschiedenis van kolonisatie
    • Oratie van Bas van Bavel
    • De gezagscrisis Ad Verbrugge
    • Laat de aarde juichen
    • De 7 uitdagingen in het onderwijs aan hoogbegaafden
    • Werelddenkers
    • Marketing in de nieuwe economie
    • De onzichtbare hand Bas van Bavel
    • Een nieuwe structuurverandering van het publieke domein
    • Vita contemplativa
    • Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
    • Het communistisch manifest
    • De ongelijkheidsmachine
    • Minder is meer
    • De perfecte storm
    • Thora en Stoa
    • Observaties over Europa
    • Niet alles is te koop
    • De asielloterij
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De mand van de Geest
    • Van doopvont naar avondmaalstafel
    • Dordt: een opmerkelijke theodicee
    • Vicentius en de kerkelijke eenheid
    • Vicentius
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • komt nog
    • Komt nog
    • Sciëntisme
    • Heilszekerheid >
      • Nieuwe pagina
      • Nieuwe pagina
Afbeelding
Samenvatting
Nieuwe media brengen een ‘nieuwe structuurverandering van het publieke domein’ teweeg en stellen nieuwe eisen aan onze mondigheid. Het onderscheid tussen openbare en private communicatie dreigt verward te raken, waardoor ook de waarneming van ‘wat politiek is’ ondermijnd dreigt te worden. Kunnen we een platform blijven bieden aan concurrerende meningen, waar burgers uit kunnen putten en ook aan kunnen bijdragen? Het antwoord op deze vraag is cruciaal voor het democratische gehalte van onze samenleving.


De schrijver 
Jürgen Habermas (Düsseldorf, 18 juni 1929) is een Duits filosoof en socioloog. Hij wordt gezien als een van de meest vooraanstaande hedendaagse filosofen en als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Frankfurter Schule. Zijn bijdragen zijn vooral gericht op de ethiek, de politieke filosofie en de taalfilosofie, alhoewel hij zich ook heeft uitgelaten over onderwerpen als esthetiek, godsdienstfilosofie en wetenschapsfilosofie (bron: Wikipedia).

Zijn zorg 
Toen Habermas "Strukturwandel der Öffentlichkeit" in 1962 schreef was hij nog enigszins content met moderne media. Toen waren dat radio en TV en hij zag wel gevaren maar ook kansen. Habermas tekende in dat boek de opkomst van de burgers sinds de 18de eeuw. Het publieke domein heeft goede burgers nodig en de moderne media zouden daar aan bij kunnen dragen. Maar nu iets meer dan 60 jaren later, is Habermas tamelijk pessimistisch over de moderne media. Hij is nu even in de 90 en besloot ondanks zijn hoge leeftijd om dit boek te schrijven waarin hij de alarmtrompet aan de mond zet en alle beleidsmakers en politici oproept om wat te doen aan de gevaren van internet en met name van de internetplatforms.

Hoe zit dat? In het verleden werden radio en TV gemaakt door enkele mensen. Er was een aantal kanalen en zenders die hun eigen insteek hadden. Alles was redelijk overzichtelijk. Er was dus een klein aantal auteurs en een groot aantal gebruikers. Thans bij internet kan elke gebruiker op platforms auteur worden en schrijven wat hij of zij wilt ongeacht diens niveau en al of niet goede intentie. Daarbij komen er steeds meer eigen platforms die afgeschermd zijn tegen kritiek. Het zijn eigen wereldjes en eigen bubbels met alle gevolgen van dien. Habermas noemt digitale platforms terecht afgestemde echokamers van gelijkgestemden. Bedrijven zoals Facebook, You Tube zijn volgens hem in handen van de kapitalisten die in deze media investeren om er geld uit te halen. Hun ethiek is ver te zoeken. Zij gebruiken de data van de gebruikers om hen met reclame over te halen zo veel mogelijk te kopen. Dit is niet goed voor mens en milieu. Daar heeft deze denker uit de Frankfurter Schule gelijk in. 
​
  • De Frankfurter Schule is een Duitse sociologische en filosofische stroming in de hedendaagse filosofie die ontstond in de eerste helft van de 20e eeuw en zich bezighoudt met de maatschappijkritische, neomarxistische, kritische theorie. Leden waren onder anderen Max Horkheimer, Theodoor Adorno, Hebert Marcuse (bron: Wikipedia) 
  • Een kernpunt van de Dialectiek van de Verlichting van Max Horkheimer en Theodoor Adorno is de "Verlichting als massabedrog." Onder cultuurindustrie moet de commercialisering van de cultuur worden begrepen; de industrietak die zich doelgericht bezighoudt met het produceren van cultuur. Daar tegenover staat de authentieke cultuur. Volgens de opvatting van Horkheimer en Adorno berooft geproduceerde cultuur de mens van zijn fantasie en neemt het nadenken van hem over. De cultuurindustrie levert haar "waren" op een manier waarbij de mens nog slechts de rol van consument toekomt. Door massaproductie is alles alleen maar meer van hetzelfde en onderscheidt zich hoogstens in details. Alles wordt in een schema geperst en het is gewenst om de echte wereld zo goed mogelijk na te apen. Driften worden zozeer aangewakkerd dat sublimering niet meer mogelijk is (bron: Wikipedia) ​
Door mediagebruik zijn veel burgers consumenten geworden. Reclames zwiepen hen op om meer te kopen. In plaats van hen op te voeden tot staatsburgers die hun verantwoording nemen ten aanzien van mens en milieu wordt de mens juist gedegradeerd tot een door en door verwende gebruiker die 24/7 op zijn of haar wenken bediend wordt. Het gaat echter veelal om plat amusement en hebbedingetjes. Hun echte mening over deze wereld wordt niet gevormd en telt bovendien niet mee.  

De politiek zelf doet daar volop aan mee. Zij passen zich aan, aan de commerciële diensten van de platforms die wedijveren om de aandacht van de consument. Politici proberen namelijk eveneens en evenveel aandacht te krijgen. Helaas gaat het veelal meer om aandacht dan om echte inhoud. Het gaat  namelijk veelal om oneliners die lekker liggen bij het publiek. Gadamer merkt op: "Hoe meer de vereisten van de aandachteconomie zich opdringen, des te meer er tendensen optreden tot vermaak emotionalisering en personalisering van de zakelijke kwesties. Het zijn tendensen die we al langer kennen vanuit de boulevardbladen en de roddelpers".

Politieke programma's lijken volgens Habermas steeds meer op een consumptieaanbod. Politici geven geen leiding maar laten zich leiden door peilingen. Er is dus volgens hem sprake van depolitisering omdat de burgers verwende consumenten zijn geworden die door politici op hun wenken bediend willen worden. Habermas is terecht bang voor het rechtspopulisme. 

Kortom Habermas is bang dat het actieve burgerschap, de open communicatie en het geloof in instituten door platforms op de tocht komt te staan. De overheid wordt op sommige platforms zeer verdacht gemaakt. Habermas vindt ook dat internet niet verbindend is (dat was aanvankelijk zijn hoop) maar eerder polariserend is en dat baart hem zorgen. Onwaarheden en vertekende beelden zijn op internet de dagelijkse kost. Graag ziet hij het anders...   


Zijn aanbeveling
​Op platforms kunnen allerlei zaken geplaatst worden die elke vorm van waarheid missen. Journalisten kunnen dat niet doen. Zij kunnen zaken wel van een bepaalde kant belichten maar als zij zaken scheef voorstellen kunnen zij terug gefloten worden. Habermas merkt op dat ook platforms zich nu kunnen onttrekken de plicht tot journalistiek zorgvuldigheid. Ook zij zijn verantwoordelijk en zouden aansprakelijk moeten zijn voor het nieuws wat zijn weliswaar niet zelf produceren noch bewerken maar wat wel op hun platforms staat te lezen. Habermas vindt het niet alleen een politieke plicht maar vooral ook een grondwettelijke plicht om een mediastructuur in stand te houden die het inclusieve karakter van de openbaarheid en het deliberatieve karakter van de openbare meningsvorming en wilsvorming mogelijk maakt. 

​Samevatting en beoordeling
Habermas maakt zich in dit boek terecht zorgen over moderne media. Die zijn door het platformkarakter en daarop geplaatsten veelal populistische opinies eerder polariserend dan verbindend. Hij roept om die reden op om daar wat aan te doen. In dit boek slaat Habermas dus alarm en Habermas heeft recht van spreken. Hij is nu in de 90 en heeft de ontwikkeling op de voet gevolgd. Dus hij weet waar hij over praat. Dat is enorm knap van deze senior denker.

Habermas zag burgers steeds meer veranderen in consumenten die  door de reclames getransformeerd worden tot 24/7 consumenten. Het publieke domein is juist bij uitstek de plaats waar burgers op een waarachtige wijze hun mening dienen te vormen volgens Habermas die nog steeds gelooft in de mogelijkheid van een goed functionerende democratie. Dat is een hoopvolle gedachte maar of hij daar gelijk in heeft, is de vraag. 

In de 18de eeuw waren de koffiehuizen, zo merkt Habermas in een boek op, de plaatsen waar burgers met elkaar van gedachte wisselden over allerlei maatschappelijke zaken... Daar ontmoetten burgers elkaar lijfelijk en daar kon je niet zo maar weglopen uit de discussie en je eigen bubbel creëren. Op de platforms is dat heel anders. Je kunt daar gemakkelijk en goedkoop je eigen mening deponeren. Censuur is er namelijk niet en je kun je ook heel gemakkelijk aan de discussie onttrekken. Habermas vindt dat, dat moet veranderen. Er moet weer verbinding komen en discussie met inhoud. Burgers moeten weer echte burgers worden. Dat was toch immers de inzet van de Verlichting! 
​
Nog een puntje van kritiek!. Habermas is als links georiënteerde denker vooral bang voor rechtse populisten en hun complottheorieën. Dat lijkt mij op zijn plaats maar ook aan de linkerzijde is er veel propaganda en  een oversized ideologie. Te denken valt aan de veelal doorgeschoten transgenderideologie. Ook deze kant heeft een eerlijke en duidelijk tegenstem nodig maar ze wijzen dat als zij daar op aangesproken worden dat veelal af onder het frame: transfoob. Dat is niet zo fraai en zo'n uitspraak slaat de discussie dood Kortom dichtgetimmerde visies kom je aan weerskanten tegen. 

Tot slot. Het boek leest vanwege de vele termen niet gemakkelijk. Het is geschreven door een groot denker die zich bedient van filosofisch taalgebruik. Een verklaring achterin het boek van diverse termen is daarom welkom. Het voorwoord is van Habermas zelf. Hij is kort van stof. Een toelichtend en inleidend voorwoord door een denker uit ons vaderland zou niet misstaan. Nu valt de schrijver zonder aankondiging met de deur in huis... Natuurlijk is hij een welkome gast en een heel goede gesprekspartner! Zijn alarm is terecht!! 
 
Het boek is bestelbaar bij:

https://www.boom.nl/filosofie/100-12814_Een-nieuwe-structuurverandering-van-het-publieke-domein

Powered by Create your own unique website with customizable templates.