500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
De oerrol van Jeremia 

Een interessant boek voor oudtestamentici 
Het profetische boek Jeremia is interessant voor de moderne Schriftopvatting omdat er staat dat de schrijver Baruch, na de verbranding van de boekrol van Jeremia door koning Jojakim een nieuwe boekrol schreef en er nog veel andere zaken aan toevoegde. De oudtestamenticus Duhm, die ook stelde dat Jesaja samengesteld was door meerdere schrijvers, stelde hetzelfde van Jeremia. Bepaalde delen van Jeremia zijn na ballingschap geschreven volgens hem en andere kritische bijbeluitleggers. Zo beweerde ook Mowinckel dat Jeremia geschreven is door de tijd heen door meerdere schrijvers. Daar komt nog wat bij: de Septuaginta (LXX), de Griekse vertaling, is beduidend korter dan de  Hebreeuws MT tekst en de volgorde in de LXX en MT en opbouw van het boek Jeremia in de LXX en MT is anders. Dit maakt het boek Jeremia tot een interessant boek voor moderne wetenschappers.

​We willen in dit artikel de stand van zaken omtrent het onderzoek naar het boek Jeremia verkennen. Waarbij gezegd moet worden dat het boek dat deze stand van zaken weergeeft dateert uit 2006 (Georg Fisher Jeremia der stand der theologischen diskussion).    


Jeremia schreef heel het boek Jeremia
Om even terug te komen op het vermeende redactieproces. De Statenvertaling zegt ​(Jeremia 36:32): ​Jeremia dan nam een andere rol, en gaf ze aan de schrijver Baruch, die schreef daarop, uit de mond van Jeremia, al de woorden van het boek, dat Jojakim, de koning van Juda, met vuur verbrand had; en tot dezelve werden nog veel dergelijke woorden toegedaan. Duidelijk valt te lezen dat Jeremia de opdracht gaf en het redactieproces bij hem lag. Hij is de schrijver. Dit geldt zonder meer voor de profetische gedeelten maar er is meer aan de hand...  
​
Is Jeremia 52 ook van Jeremia  
Als het gaat over profetieën die gedaan zijn door Jeremia dan is het duidelijk dat het zijn woorden zijn. Daar mogen we niets aan afdoen. De moderne theologen echter stellen dat de profetieën over de val van Babel niet van Jeremia zijn. Zo lezen we in Jeremia 50 vers 1
: 'Het woord, dat de HEERE gesproken heeft tegen Babel, tegen het land van de Chaldeeën, door de dienst van de profeet Jeremia'. Daar is geen woord Frans bij. Maar kunnen we dit nu ook zeggen van Jeremia 52? Daar staat de val van Jeruzalem beschreven. en staat beschreven dat koning Jojachin weer enigszins hersteld wordt (Jeremia 52:31).

​De mening van Georg Fisher over Jeremia 52 
Georg Fischer schreef een boek 'Jeremia der stand der theologischen diskussion'  Georg Fischer meent dat Jeremia 52 geschreven moet zijn na de begenadiging van Jojachin (Jeremia 52:36) en dat is na 561 voor Christus. Jeremia zelf begon als jongeling zijn werk in 626 voor Christus. Laat hij toen 20 jaar zijn geweest dan was hij in 561 voor Chr. toen Jojachin in Babel werd begenadigd 89 jaren oud. Bovendien verbleef Jeremia in Egypte en niet in Babel. Hoe kon hij op de hoogte zijn van het herstel van Jojachin aan het hof van Babel? Fischer schrijft: 'om die reden valt hoogstwaarschijnlijk Jeremia als vervaardiger van Jeremia 52 uit te sluiten' (Jeremia 52 is dadurch mit hoher waarscheinlichkeit der Prophet Jeremia selbst als Verfasse auszuschliessen, pagina 111).
Maar waar ligt dan de bakermat van Jeremia 52? Jeremia 52 komt grotendeels overeen met 2 Koningen 25. 2 Koningen 25 ziet men als een waardige afsluiting van het boek Koningen maar Jeremia 52 is dat niet naar men meent. Zo komt men op het idee dat getrouwe volgelingen van Jeremia bijvoorbeeld in Babel van Jeremia  mogelijkerwijs Jeremia 52 hebben toegevoegd aan dit boek. Bovendien verliep het redactieproces in Babel (MT tekst) anders dan in Egypte (LXX). 

De LXX tekst of de MT tekst
Met Jeremia is nog want aan de hand. Zo is de Griekse tekst, Septuaginta/ LXX , 1/6 of 1/7 korter dan de Hebreeuwse tekst , MT tekst. Doorgaans is men er vanuit gegaan dat de Hebreeuwse tekst het origineel is en de Griekse tekst slechts een  slechte vertaling is van dit origineel. De laatste decennia is men daar anders over gaan denken. De Griekse tekst, LXX zou weleens terug kunnen gaan op een beter origineel dan de Hebreeuwse tekst, MT. Kortom de LXX tekst krijgt steeds meer krediet ten koste van de MT tekst. 

De MT is de echte tekst van het boek Jeremia 
Toch gaat niet iedere oudtestamenticus mee in dit spoor. Georg Fischer schreef  in zijn boek uit 2006 'Jeremia der stand der theologischen diskussion'  dat wat hem betreft de MT tekst ten grondslag ligt aan de LXX tekst.
De LXX  heeft de MT tekst hier en daar vereenvoudigd en ongewone uitspraken over God afgezwakt (Der interne vergleich zwischen hber. und griech. textform last nahezu durchgehend erkennen, dass LXX abgeleiteit, sie vereinfacht manches, deutet aus, mildert Zumutungen oder ungewohnte aussagen uber Gott, usw. pagina 51) 
Volgens de Griekse vertaling werd Jojakim door de koning van Babel verhoogd. Dat is ondenkbaar. De Hebreeuwse tekst heeft  terecht Jojachin (Jeremia 52:31). Over Jojakim lezen we in Jeremia 36:30: 'Daarom zegt de HEERE alzo van Jojakim, de koning van Juda: Hij zal geen hebben, die op Davids troon zal zitten; en zijn dood lichaam zal weggeworpen zijn, op de dag in de hitte, en in de nacht in de vorst'.
  

Verstaan in plaats van ontstaan 
Hoe het ook geweest mag zijn, het blijft allemaal speculatief en het leidt af van het werkelijke doel van het boek Jeremia. De vraag naar het ontstaan van Jeremia 52 is een heel vermoeiende aangelegenheid en levert niet veel inzichten op. Bovendien is het een stokpaardje van de moderne theologie die de Bijbel ziet als een menselijk boek en dus is het een heidens karwei in dubbel opzicht. Beter is het om in te steken op het verstaan van  de boodschap van Jeremia 52 want daar gaat het om.  

De boodschap van Jeremia 52 
Jeremia 52 heeft een heldere boodschap want voordat de val van Jeruzalem beschreven wordt (Jeremia 52), wordt profetisch de val van Babel vermeld door Jeremia zelf (Jeremia 50 en 51). Jeremia 52 laat dus zien dat er hoop is. Weliswaar worden de zonen van koning Zedekia notabene als dieren geslacht voor zijn aangezicht in opdracht van de koning van Babel (boven zijn hoofd hangt het profetische zwaard van Jeremia 50 en 51) en lijkt het dus afgelopen te zijn met dynastie van David (Jeremia 52:10). Het slot echter van Jeremia 52 tekent heel verrassend de verhoging van Jojachin (Jeremia 52:31) en daarmee het toekomstige herstel van het volk. Het herstel van Israel is bij de profeten sterk verbonden met het huis van David (Amos 9:11, Hosea 3:5). Het is de eerste stap van de uittocht uit Babel, die Jeremia voorzegd heeft (Jeremia 25:12). Er is sprake van een narrow escape voor het huis van David. De tronk van Isaï is grotendeels afgehouwen maar er is nog een kleine loot zichtbaar in de persoon van Jojachin. Dat maakt Jeremia 52 kenbaar.  
Powered by Create your own unique website with customizable templates.