De koopman en de woeker
Want het moet toch waar zijn dat er nog sommige kooplieden te vinden zijn, zowel als onder de andere mensen – die Christus toebehoren – die liever arm willen zijn met God, dan rijk met de duivel, zoals de Psalm zegt: ‘Het weinige dat de rechtvaardige heeft, is beter dan de overvloed van de goddelozen’ (vgl. Psalm 37:16).
Handel moet nuttig en noodzakelijk zijn
Men kan het echter niet ontkennen dat kopen en verkopen nodige bezigheden zijn die men niet missen kan en ook wél christelijk gebruiken kan, bijzonder in die dingen die noodzaak en onderhoud betreffen. Ook de patriarchen hebben vee, wol, koren, boter, melk en andere goederen gekocht en verkocht… onze buitenlandse koophandel echter, die uit Calcutta* [*thans: Kolkata] en Indië, en dergelijke ver gelegen plaatsen of oorden koopwaren brengt, zoals kostbare zijde en gouden borduurwerk of zeldzame kruiden en specerijen, wat alles alleen tot pracht en overdaad dient en geen nut heeft… allerlei zaken, waarvoor het geld van ons land en volk uitgezogen moet worden, mogen hier niet toegelaten worden…
Pas op voor het wegvloeien van geld naar andere landen
God heeft ons nu zo terug doen gaan dat wij ons goud en zilver naar vreemde landen moeten brengen en zelf bedelaars worden… reken eens na hoeveel geld uit de Duitse landen gevoerd wordt zonder reden en noodzaak, dan zult u zich verwonderen dat er nog één gulden is die wijzelf beheren. Frankfurt is een zilver- en goudgat waardoor al ons geld, wat er ook maar gemunt en geslagen wordt, wegvloeit. Engeland zou arm zijn als wíj geen lakense stoffen meer kochten… de koning van Portugal zou ook een stuk armer zijn als wij hem zijn oosterse kruiden zelf lieten houden.
Woekerprijzen zijn niet christelijk
Wij willen ons hier echter bij het misbruik en de zonden van de koophandel bepalen voor zover die ons eigen geweten betreffen. Hoe dit alles schade doet aan onze financiën laten we maar over aan de vorsten en heren, zodat zij hun plicht zelf kunnen waarnemen. Nu dan over het verdere misbruik: zeggen dat men zijn koopwaar zo duur verkopen mag als men zelf wil gebruikmaken van de nood of onwetendheid van je naaste de prijzen onnodig laten stijgen, ijdel zelfvertrouwen in kopen en verkopen, alsof al het geld en goed jouw eigendom is.
Oneerlijk handel en zichzelf verrijken
Leven als de rijke dwaas, aan armen niets geven maar voor alles betaling verlangen… gekochte goederen niet contant betalen of met andere goederen ruilen. Betalingen opschuiven naar de toekomst… rente of woeker eisen, koopwaar te duur verkopen en je naaste afzetten, alle dagen met list en bedrog omgaan, zich alleen door geldzucht laten voortdrijven, speculeren met goederen en koopwaren, alles opkopen om de prijzen op te drijven, alles in eigen hand willen houden, wat zij monopolie [monopolia] noemen… alleenrecht voor de verkoop van bepaalde goederen voor zichzelf opeisen, goederen en waren verkopen die men zelf niet bezit, oneerlijkheid met meten, tellen, met el en maat of gewicht en ook dat men koopwaar een kleur geeft die het van zichzelf niet heeft, kooplieden die elkaar beroven, dieven die elkaar helpen met stelen en roven, gestolen waren kopen en verkopen…etc...
Wees als christen en overheid waakzaam
Zou ik één ziel hiermee onderwijs gegeven en verlost hebben uit deze afgrond, dan heb ik niet tevergeefs gearbeid. Om verder kort te zijn: ieder moet maar naar zichzelf kijken. Om mij te dienen of te plezieren hoeft niemand iets te doen of te laten. Het gaat over uzelf en niet over mij. God Zelf moge ons verlichten en versterken om Zijn goede wil te doen. Amen.
Hiervoor moeten de overheden ook waken en hun land en volk helpen en raadgeven vanwege de gruwelijke afgrond van de woeker, dan zou het met henzelf ook beter gaan. Moge God hen Zijn licht en genade geven. Amen.
Von Kaufshandlung und Wucher, 1524, vgl. WA 15, S. 293-322, zeer verkorte en uiterst beperkte weergave.
Want het moet toch waar zijn dat er nog sommige kooplieden te vinden zijn, zowel als onder de andere mensen – die Christus toebehoren – die liever arm willen zijn met God, dan rijk met de duivel, zoals de Psalm zegt: ‘Het weinige dat de rechtvaardige heeft, is beter dan de overvloed van de goddelozen’ (vgl. Psalm 37:16).
Handel moet nuttig en noodzakelijk zijn
Men kan het echter niet ontkennen dat kopen en verkopen nodige bezigheden zijn die men niet missen kan en ook wél christelijk gebruiken kan, bijzonder in die dingen die noodzaak en onderhoud betreffen. Ook de patriarchen hebben vee, wol, koren, boter, melk en andere goederen gekocht en verkocht… onze buitenlandse koophandel echter, die uit Calcutta* [*thans: Kolkata] en Indië, en dergelijke ver gelegen plaatsen of oorden koopwaren brengt, zoals kostbare zijde en gouden borduurwerk of zeldzame kruiden en specerijen, wat alles alleen tot pracht en overdaad dient en geen nut heeft… allerlei zaken, waarvoor het geld van ons land en volk uitgezogen moet worden, mogen hier niet toegelaten worden…
Pas op voor het wegvloeien van geld naar andere landen
God heeft ons nu zo terug doen gaan dat wij ons goud en zilver naar vreemde landen moeten brengen en zelf bedelaars worden… reken eens na hoeveel geld uit de Duitse landen gevoerd wordt zonder reden en noodzaak, dan zult u zich verwonderen dat er nog één gulden is die wijzelf beheren. Frankfurt is een zilver- en goudgat waardoor al ons geld, wat er ook maar gemunt en geslagen wordt, wegvloeit. Engeland zou arm zijn als wíj geen lakense stoffen meer kochten… de koning van Portugal zou ook een stuk armer zijn als wij hem zijn oosterse kruiden zelf lieten houden.
Woekerprijzen zijn niet christelijk
Wij willen ons hier echter bij het misbruik en de zonden van de koophandel bepalen voor zover die ons eigen geweten betreffen. Hoe dit alles schade doet aan onze financiën laten we maar over aan de vorsten en heren, zodat zij hun plicht zelf kunnen waarnemen. Nu dan over het verdere misbruik: zeggen dat men zijn koopwaar zo duur verkopen mag als men zelf wil gebruikmaken van de nood of onwetendheid van je naaste de prijzen onnodig laten stijgen, ijdel zelfvertrouwen in kopen en verkopen, alsof al het geld en goed jouw eigendom is.
Oneerlijk handel en zichzelf verrijken
Leven als de rijke dwaas, aan armen niets geven maar voor alles betaling verlangen… gekochte goederen niet contant betalen of met andere goederen ruilen. Betalingen opschuiven naar de toekomst… rente of woeker eisen, koopwaar te duur verkopen en je naaste afzetten, alle dagen met list en bedrog omgaan, zich alleen door geldzucht laten voortdrijven, speculeren met goederen en koopwaren, alles opkopen om de prijzen op te drijven, alles in eigen hand willen houden, wat zij monopolie [monopolia] noemen… alleenrecht voor de verkoop van bepaalde goederen voor zichzelf opeisen, goederen en waren verkopen die men zelf niet bezit, oneerlijkheid met meten, tellen, met el en maat of gewicht en ook dat men koopwaar een kleur geeft die het van zichzelf niet heeft, kooplieden die elkaar beroven, dieven die elkaar helpen met stelen en roven, gestolen waren kopen en verkopen…etc...
Wees als christen en overheid waakzaam
Zou ik één ziel hiermee onderwijs gegeven en verlost hebben uit deze afgrond, dan heb ik niet tevergeefs gearbeid. Om verder kort te zijn: ieder moet maar naar zichzelf kijken. Om mij te dienen of te plezieren hoeft niemand iets te doen of te laten. Het gaat over uzelf en niet over mij. God Zelf moge ons verlichten en versterken om Zijn goede wil te doen. Amen.
Hiervoor moeten de overheden ook waken en hun land en volk helpen en raadgeven vanwege de gruwelijke afgrond van de woeker, dan zou het met henzelf ook beter gaan. Moge God hen Zijn licht en genade geven. Amen.
Von Kaufshandlung und Wucher, 1524, vgl. WA 15, S. 293-322, zeer verkorte en uiterst beperkte weergave.
