Bespiegelingen over de revolutie in Frankrijk
De brief van Edmund Burke (1729-1799)
Jabik Veenbaas vertaalde een belangrijke brief van Edmund Burke waarin Burke zijn mening geeft over de Franse revolutie. Burke was lid van het parlement in Engeland namens de Wigs. De Wigs was een liberale partij in tegenstelling tot de Tory partij. De tories waren juist conservatief. Burke had zich in Engeland verzet tegen de macht van de koning. Dat past binnen de visie van de Wigs. Op 1 november 1790 verscheen een lange brief waarin Burke de Franse Revolutie, die begon in 1789, afkeurde en deze brief sloeg in als een bom. Burke vond deze revolutie gevaarlijk en onbezonnen. Het Franse koningshuis was reeds bezig met hervormingen.
Geen radicale breuk met het verleden
Burke nam een conservatief standpunt in. Dat is opvallend. Veenbaas, die een inleiding op deze brief schreef, denkt dat dit komt omdat Burke in de lijn van de Engelse filosoof David Hume, een aanhanger was van het empirisme. Volgens het empirisme ontstaat kennis door waarnemen en ervaren. Het is een lang proces. Volgens de rationalisten daarentegen heeft de mens aangeboren kennis en inzichten, die je kunt ontwikkelen. Het verleden is minder relevant binnen het rationalisme. Het empirisme echter wil niet meteen de ervaring van het verleden overboord gooien. Deze ervaring kan heel nuttig zijn. Overigens moet men conservatisme en traditionalisme niet met elkaar verwarren. Het conservatisme neemt niet alles van het verleden klakkeloos over. Men is niet tegen hervormingen maar het conservatisme wil het verleden niet zo maar terzijde stellen. Geen revolutie, hooguit evolutie, een geleidelijke verandering. Burke meende dat de zwakke democratie in Frankrijk, men had alles overboord gegooid en de nieuwe leiders hadden geen ervaring, zou kunnen leiden tot een nieuwe dictatuur van de enkeling. Daar heeft hij gelijk in gehad. Napoleon nam de macht over.
Verlichting
Volgens Veenbaas, die de brief vertaalde en van een inleiding voorzag, behoorde Burke wel degelijk tot een denker uit de Verlichting. Kant schreef de essay 'Wat is Verlichting'? Waarop Kant antwoordde dat verlichting het uittreden van de burgers is uit de onmondigheid: durf te denken, was het adagium van Kant. Ook Burke wilde niet terug naar de oude orde met de koning aan de macht en een onmondig volk. Hij wilde ook participatie van de burgers maar wel langs een geleidelijke weg en niet door de oude orde (ancien regime) om ver te werpen en dan opnieuw beginnen. Burke wilde oude gewoonten die in het verleden hun nut hadden niet afschaffen maar koesteren in combinatie met nieuwe frisse ideeën.
Citaten uit de brief
'Zij die de oude principes hebben vernietigd en aan de macht zijn gekomen met kwalijke middelen zullen die macht blijven uitoefenen'. De dictatuur lijkt door de Revolutie voorbij maar is op een bloedige grove manier gaagan die niet veel goed belooft.
'De adel en de geestelijken hielden de wetenschap in stand'. Deze Revolutie snijdt kennis weg.
De oude rechters waren wijs omdat ze rekening hielden me de verschillen tussen mensen naar geboorte, onderwijs, levensloop etc. (...) Hedendaagse wetgevers versmelten alle soorten burgers tot een massa'.
De brief van Edmund Burke (1729-1799)
Jabik Veenbaas vertaalde een belangrijke brief van Edmund Burke waarin Burke zijn mening geeft over de Franse revolutie. Burke was lid van het parlement in Engeland namens de Wigs. De Wigs was een liberale partij in tegenstelling tot de Tory partij. De tories waren juist conservatief. Burke had zich in Engeland verzet tegen de macht van de koning. Dat past binnen de visie van de Wigs. Op 1 november 1790 verscheen een lange brief waarin Burke de Franse Revolutie, die begon in 1789, afkeurde en deze brief sloeg in als een bom. Burke vond deze revolutie gevaarlijk en onbezonnen. Het Franse koningshuis was reeds bezig met hervormingen.
Geen radicale breuk met het verleden
Burke nam een conservatief standpunt in. Dat is opvallend. Veenbaas, die een inleiding op deze brief schreef, denkt dat dit komt omdat Burke in de lijn van de Engelse filosoof David Hume, een aanhanger was van het empirisme. Volgens het empirisme ontstaat kennis door waarnemen en ervaren. Het is een lang proces. Volgens de rationalisten daarentegen heeft de mens aangeboren kennis en inzichten, die je kunt ontwikkelen. Het verleden is minder relevant binnen het rationalisme. Het empirisme echter wil niet meteen de ervaring van het verleden overboord gooien. Deze ervaring kan heel nuttig zijn. Overigens moet men conservatisme en traditionalisme niet met elkaar verwarren. Het conservatisme neemt niet alles van het verleden klakkeloos over. Men is niet tegen hervormingen maar het conservatisme wil het verleden niet zo maar terzijde stellen. Geen revolutie, hooguit evolutie, een geleidelijke verandering. Burke meende dat de zwakke democratie in Frankrijk, men had alles overboord gegooid en de nieuwe leiders hadden geen ervaring, zou kunnen leiden tot een nieuwe dictatuur van de enkeling. Daar heeft hij gelijk in gehad. Napoleon nam de macht over.
Verlichting
Volgens Veenbaas, die de brief vertaalde en van een inleiding voorzag, behoorde Burke wel degelijk tot een denker uit de Verlichting. Kant schreef de essay 'Wat is Verlichting'? Waarop Kant antwoordde dat verlichting het uittreden van de burgers is uit de onmondigheid: durf te denken, was het adagium van Kant. Ook Burke wilde niet terug naar de oude orde met de koning aan de macht en een onmondig volk. Hij wilde ook participatie van de burgers maar wel langs een geleidelijke weg en niet door de oude orde (ancien regime) om ver te werpen en dan opnieuw beginnen. Burke wilde oude gewoonten die in het verleden hun nut hadden niet afschaffen maar koesteren in combinatie met nieuwe frisse ideeën.
Citaten uit de brief
'Zij die de oude principes hebben vernietigd en aan de macht zijn gekomen met kwalijke middelen zullen die macht blijven uitoefenen'. De dictatuur lijkt door de Revolutie voorbij maar is op een bloedige grove manier gaagan die niet veel goed belooft.
'De adel en de geestelijken hielden de wetenschap in stand'. Deze Revolutie snijdt kennis weg.
De oude rechters waren wijs omdat ze rekening hielden me de verschillen tussen mensen naar geboorte, onderwijs, levensloop etc. (...) Hedendaagse wetgevers versmelten alle soorten burgers tot een massa'.