500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
Dr. W.J Asselt, P.L Rouwendal e.a.
​
Inleiding in de gereformeerde scholastiek

​1. Het boek zelf

Scholastiek is de bloeiende Betuwe 
Het boek begint met een citaat van prof dr. A.A. van Ruler die stelt dat de post-reformatorische theologie al vrij spoedig weer aan scholastiek is gaan doen. Van Ruler vond dit niet erg. Hij zag de scholastische methode niet als een onvruchtbare spitsvondigheid. Hij zei heel poëtisch:  Zij is de bloeiende Betuwe in het voorjaar waar ook het kleinste blaadje mooi is.   


De insteek van het boek
Dit is bovenstaande citaat van prof. dr. A.A van Ruler geeft de positieve insteek van het boek goed weer. Het boek wil namelijk laten zien dat de gereformeerde scholastiek geen verval is van de reformatie zoals veelal wordt gesteld (door prof. dr. Graafland destijds en in Jeruzalem en Athene.). Het is eerder een grondige en gedegen verwerking van de Reformatie. Bovendien is de manier waarop men aan scholastiek deed  zeer katholieke getint. Men bleef in gesprek met de traditie van de kerk om zo samen met alle heiligen over de belangrijkste onderwerpen uit de Schrift na te denken waarbij men de uitleg van de Schrift volledig in rekening bracht (p. 9, 10 en 11).   
 

De latere scholastiek als een van de oorzaken van de slechte naam
​
De reformatie brak met de latere scholastiek aan het einde van de middeleeuwen (p. 62). Dit deed de Nadere Reformator Voetius eveneens (p. 63). Als Calvijn kritiek geeft op de scholastici doelt hij op de school van de Sorbonne in Parijs. Calvijn viel niet de oudere scholastiek aan (p.74). De (uitkomst van de) latere scholastiek heeft de naam van scholastiek dus vervuild (de methode van de scholastiek als zodanig is hanteerbaar).

Het belang van een goede methode
​Calvijn hanteerde in zijn Institutie ook een methode, een manier van onderwijs (p. 77). Melanchton zag eveneens het belang van een goede methode in en schreef een geschrift over de geloofsleer (Loci communes). De eerste uitgave van Melanchton ging terug op een zorgvuldige bestudering van de brief aan de Romeinen in de lijn van Luther. Echter in de latere herziene uitgaven van deze geloofsleer (Loci communes) begon de filosofie van Aristoteles weer een rol te spelen (p. 79). De scholastiek heerste bij Melanchton niet over de Schrift maar zorgde voor een goede doordenking van de Schriftgegevens.

​
De wijze les van Voetius
​
Het boek eindigt met een bijlage waarin een verhandeling staat van Voetius. Het betreft de verhandeling Over de menselijke rede in de geloofszaken (De ratione humana in rebus fidei). Voetius stelt allereerst dat de rede in dienst moet staan van de Schrift. Natuurlijk is een fout gebruik van de logica een groot gevaar. Dat besefte Voetius maar al te goed. Toch kan men ook weer niet zonder logische gevolgtrekkingen, stelde hij nuchter vast. Christus, de profeten en apostelen hebben namelijk ook door middel van gevolgtrekkingen hun  leerstukken bewezen. Zo disputeert de apostel Paulus in de brief aan de Romeinen en Galaten over de rechtvaardiging van de goddeloze, in 1 Korinthe 15 over de opstanding en in Handelingen 17:16-18 weerlegt Paulus de filosofen op een redelijke wijze (p.194). Bovendien is het zo dat wie het Oude Testament leest en alle profetieën nagaat wel tot de conclusie moet komen dat Jezus de Messias is. Dit is een logische gevolgtrekking. Zonder zo´n gevolgtrekking kan een christen zijn visie, dat Jezus de Messias is, nooit duidelijk maken tegenover het jodendom (p. 197). Daar komt nog bij dat veel leerstukken van het christelijk geloof zijn afgeleid uit de bijbel door gevolgtrekkingen. Zij  staan niet letterlijk in bijbel (p. 194) Kortom de theologie en bestudering van de Schrift kan dus niet zonder redelijke gevolgtrekkingen maar die redelijke gevolgtrekkingen hebben wel hun grens (de Verlichting en de starre orthodoxie passeerden/passeren die grens). De grens is de Schrift zelf. De gevolgtrekkingen dienen  te zijn afgeleid uit de Schrift zelf.

​
Christelijke theologie kan niet zonder een redelijke doordenking
De Schrift kan dus niet verstaan worden zonder redelijke gevolgtrekkingen, stelt Voetius. De Schrift zelf is gericht op het redelijke denken van de mens. De mens is namelijk geen stom dier en mag zich zo dus ook niet gedragen, volgens Voetius, De mens heeft een logisch denkvermogen dat hij dient te gebruiken  De Schrift doet een beroep op dat denkvermogen (Voetius citeert Psalm 32:9: 'Wees niet gelijk een paard , gelijk een muilezel, welke geen verstand heeft')  Het redelijk denkvermogen is net als de hele methode van de scholastiek (niet de inhoud zelf) een goed instrument om de Schrift te doordenken en vruchtbaar te maken voor de eigen tijd. De rede heeft wel een grens. Men mag niet indringen in verborgheden waar de Schrift over zwijgt (p 168, 168, 170 en 184 en verder). Zo eindigt het boek dat begon met de poëtische lofzang van wijlen prof. A.A. Van Ruler op de scholastiek met de doorwrochte redevoering van Voetius over het nut van de rede (scholastiek).  

​2. Een eigen beoordeling van de scholastiek naar aanleiding van dit boek


Luther en de methode van het humanisme
​
Erasmus bespot in zijn Lof aan de zotheid de scholastici van de Middeleeuwen. De scholastici van de Middeleeuwen beheersten wel het Latijn maar niet de grondtekst van het Oude en Nieuwe Testament. Erasmus vond hen zwamneuzen die de Schrift niet verstonden. Erasmus zelf was een meester in het Grieks en gaf in 1516 een tekstkritische editie van het Griekse Nieuwe Testament (de grondtaal) uit. Luther gebruikte die Griekse editie voor zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Hij benutte bovendien de kennis van de grondtalen van het Nieuwe Testament die de humanisten hem aanreikten.   

Luther en de methode van de scholastiek                                                                                                     Luthers verhouding tot de scholastiek was ronduit vijandig (zie Zijn geschriften, Zijn 97 stellingen). Luther zelf moest na zijn bekering niets meer hebben van Aristoteles. Zijn medewerker Melanchton aanvankelijk ook niet maar later maakte deze wel gebruik van de denkwijze van Aristoteles in zijn latere uitgaven van de geloofsleer (Loci communes). Dit is verantwoord en zelfs noodzakelijk naar ik meen. Voetius laat in zijn rede 'Over de menselijke rede in geloofszaken' (de oratio humana in rebus fidei) zien zoals we hierboven zagen (zie De wijze les van Voetius) dat de theologie niet zonder een redelijke doordenking kan.
​Voetius heeft mijns inziens een punt. De scholastiek die Luther terzijde schoof, wist onder andere een theoloog als Voetius weer als dienstmaagd (ancilla) van de theologie te benutten om zo de geloofstukken te verhelderen en academisch te verantwoorden.

Het benutten van de methode van het humanisme en de scholastiek

Als we het bovenstaande op ons in laten werken, kunnen we stellen dat een taalkundige lezing van de bijbel (Erasmus en Luther grotendeels) en een redelijke doordenking (Melanchton in latere fase en Voetius) bij kunnen dragen aan een goed gereformeerde theologie. Echter als een van beide zaken niet op orde is, gaat het mis (als beide zaken niet op orde zijn is het reeds mis). Zonder taalkundige lezing van de Schrift vervalt men in een starre rationele theologie die heerst over de Schrift. Zonder redelijke doordenking (apologetiek, dogmatiek, symboliek en ethiek) van de Schrift vervalt men in een talige lezing van de Schrift zonder dat men deze lezing praktisch weet te benutten. Kortom de praktijk van de godzaligheid is gebaseerd op een redelijke doordenking van een goede en gezonde Schriftuitleg. ​De gereformeerde scholastiek in goede doen is mijns inziens een goede methode om de reformatorische Schriftuitleg te benutten en verzilveren voor de praktijk van de dienst aan God.
Powered by Create your own unique website with customizable templates.