500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • Apologie in tweevoud
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Werkverbond
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De almacht van God
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
  • Leven
    • Studentenangst
    • Zijn voornaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn achternaam
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Overal is God
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • Onze taal en de klassieke talen
    • Sciëntisme
    • Hebreeuws huiswerk
    • Richteren en Ruth: een vacature vervuld
    • Theologie des Altes Testament
    • Bijbels Hebreeuws
    • Lesopzet
    • Psalm 115, 116 en 117
    • Vrijheid der exegese
    • Lukas 4:16-30
    • De theologie van Kronieken
    • Psalm 120-134
    • De grondtaal als mand van de Geest
    • BuitenBijbelse parallellen
    • De mythe van de mythische mens in de Bijbel
    • Nabonidus
    • Makhtesh holle plaats
    • Codex Hammurabi
    • Vertalingen uit het Hebreeuws
    • Hooglied Hans Ausloos
    • Hooglied Willem van Saint-Thierry
    • Het Hooglied
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 115 116 en 117
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Ethisch hervormd Johannes de Groot
    • Jood De vergeten geschiedenis van een beladen woord
    • Nederlandse Lutheranen en hun omgang met de Augsburgse ConfessieNieuwe pagina
    • De Bijbel als biografie van God en mensen
    • Volwassendoop kinderdoop herdoop
    • De middenorthodoxie
    • Robert Boyle
    • Christelijke wetenschappers
    • Op ontdekkingstocht door het Nieuwe Testament
    • De hemel te rijk
    • Ontwakend Jodendom
    • Theologie en hermeneutiek
    • Tasten naar God
    • De apotheek in de getto
    • Baas in eigen boek?
    • Pal voor Gods heilige schepping
    • De laatste lente van de dinosauriërs
    • Overal is God
    • Chanoeka
    • Wetenschappers zijn arrogant
    • Dialoog, dans en duel Preken voor tijdgenoten
    • De dienaar van JHWH
    • Hebreeuws leer je zo
    • Hoe zit het met de ouderdom van de aarde?
    • Zo Zoon, zo Vader
    • Jeremia, profeet van oordeel en hoop
    • 50 misverstanden over de Bijbel
    • Israel een wereld apart
    • Storm over de wereld
    • Heel verschillend en toch één
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Hoe migratie echt werkt
    • De graanrepubliek
    • Opkomst Meritocratie
    • de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
    • Diplomademocratie
    • De verborgen juwelen
    • De aanval op het Westen
    • De moderne economie als juggernaut
    • De economie van goed en kwaad
    • Wealth of nations
    • De vrije markt bestaat niet
    • Wat kunnen wij leren van economen die bijna niemand meer leest
    • Wachten op het westen
    • Over arbeid Simone Weil
    • Ben je wel een gezonde baas
    • Islamisme en Islam
    • Klimaatverandering als klassenoorlog
    • Een jager in het woud // Maarten Doorman
    • Generatie angststoornis //Jonathan Haidt
    • België 2000 jaar geschiedenis
    • Ruis
    • Het ijzeren veulen
    • Hoe Parijs de revolutie maakte en de revolutie Parijs
    • De troost van gebrekkig strafrecht
    • Links vs rechts
    • Angst voor vrijheid E Fromm
    • In wat voor een wereld zullen we leven
    • Over het sabbatsjaar en jubeljaar
    • Een biografie van Parijs
    • De Tawl Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
    • Vertroostingen Dirk de Wachter
    • Het verlaten individu Esther van Fenema
    • Gaza Een geschiedenis van kolonisatie
    • Oratie van Bas van Bavel
    • De gezagscrisis Ad Verbrugge
    • Laat de aarde juichen
    • De 7 uitdagingen in het onderwijs aan hoogbegaafden
    • Werelddenkers
    • Marketing in de nieuwe economie
    • De onzichtbare hand Bas van Bavel
    • Een nieuwe structuurverandering van het publieke domein
    • Vita contemplativa
    • Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
    • Het communistisch manifest
    • De ongelijkheidsmachine
    • Minder is meer
    • De perfecte storm
    • Thora en Stoa
    • Observaties over Europa
    • Niet alles is te koop
    • De asielloterij
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De mand van de Geest
    • Van doopvont naar avondmaalstafel
    • Dordt: een opmerkelijke theodicee
    • Vicentius en de kerkelijke eenheid
    • Vicentius
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • komt nog
    • Komt nog
    • Sciëntisme
    • Heilszekerheid >
      • Nieuwe pagina
      • Nieuwe pagina
Cornelis Hoen en zijn visie op transsubstantiatieleer 

1.1 Populair proefschrift van Spruyt
Bart Jan Spruyt (1964) promoveerde in 1996 op Cornelis Hoen en zijn avondmaalsbrief. Ik bespreek de populaire versie van zijn proefschrift die als titel heeft 'Ketter aan het Binnenhof. Cornelis Hoen en zijn tractaat tegen de transsubstantiatieleer'.  

1.2 De inhoud van het boek en het hoe van deze boekbespreking

Spruyt tekent eerst het leven van Hoen, vervolgens bespreekt hij de achtergronden en inhoud van de avondmaalsbrief. Daarna beschrijft hij de invloed van zijn avondmaalsbrief. Tot slot bespreekt Spruyt hoe men door de eeuwen heen gedacht heeft over Hoen. Dit laatste hoofdstuk is van belang met het oog op 400 jaar Dordt. In deel 1 (1.3 t/m 1.9) volg ik deze route van Spruyt grotendeels.
In deel 2 (2.1 t/m 2.4) actualiseer ik de visie van Hoen en verlaat ik de bespreking van de populaire versie van het proefschrift van Bart Jan Spruyt. Dit heeft een speciale reden want mijns inziens is ook in onze tijd een juist zicht op de doop en het avondmaal van groot belang. 

1.3 Wie Hoen was (1440-1525) 
Hoen werd geboren in 1440 in Den Haag, studeerde in Leuven rechten en was in Den Haag werkzaam als advocaat aan het Hof van Holland (Binnenhof). Om die reden koos Spruyt de titel van zijn populaire versie van zijn proefschrift 'Ketter aan het Binnenhof'. In deze periode was Spruyt zelf politiek verslaggever van het Reformatorisch Dagblad. 

1.4 Hoen en zijn geestverwanten 

Aan het Hof van Holland was een kring van Humanisten actief die het werk van  Erasmus  en Luther  lazen. Tot hen behoorden naast Hoen ook Johannes Pistorius (Jan de Bakker de eerste Martelaar in Holland), Guilielmus Gnapheus (Willem de Volder) en Johannes  Sartorius. In 1522 werd deze kring verdacht van ketterij en in januari 1523 werd Hoen gevangengezet in Geertruidenberg. Het Hof van Holland protesteerde tegen de gevangenneming van een van zijn leden. Het onderzoek in deze zaak werd aanvankelijk door de inquisitie gedaan.  Echter toen de inquisiteurs probeerden om Hoen en De Volder te ontvoeren, overspeelden zij hun hand en werd de zaak afgehandeld door het Hof van Holland. Het Hof van Holland stelde Hoen in oktober 1523 voorwaardelijk in vrijheid. Op straffe van een boete van 3000 dukaten mocht hij Den Haag niet meer verlaten. Voor het betalen van de boete stonden enkele familieleden borg. 

1.5 Uitgave van het Nieuwe Testament in het Nederlands 
Spruyt plaatst in zijn populaire versie van zijn proefschrift de avondmaalsbrief in de historische context om te kijken hoe Hoen op het idee kwam om de transsubstantiatieleer naar het rijk der fabelen te schrijven.
Allereerst zijn er natuurlijk de invloeden van de kringen van intellectuelen uit Delft en Den Haag. In de late Middelleeuwen kwam de stadse cultuur op. Burgers gingen nu ook studeren. Daarnaast was er de invloed van de humanisten die terug wilden naar de bronnen en wars waren van traditionele opvattingen. 
Zo gaf in 1516 de humanist Erasmus het Griekse Nieuwe Testament uit. Men was nu niet langer aangewezen op de Latijnse vertaling, de Vulgata van Hieronymus. Men kon nu zelf de grondtekst bestuderen. Zo verscheen in 1524 in Delft een vertaling van het Nieuwe Testament waarbij men gebruik heeft gemaakt van de Latijnse vertaling van Erasmus (Grieks beheerste men vermoedelijk minder goed). Wanneer de vertaling afweek van de Vulgata werd de afwijkende vertaling van de Vulgata tussen haakjes vermeld.
In de proloog op de brief aan de Romeinen vermelden de auteurs, geheel in het spoor van Luther, dat de rechtvaardiging door het geloof in Christus van belang is. Spruyt vermoedt dat Cornelis Hoen en Gnapheus de auteurs zijn. Alleen nieuwe bronnen kunnen op dit punt volledige zekerheid geven.

1.6 Hoens voorgangers 
Spruyt laat zien dat de avondmaalsbrief van Hoen niet uit de kerkelijke lucht komt vallen. Wyclif, Hus en de Katharen leverden ook als kritiek op de lichamelijk tegenwoordigheid van Jezus in het brood en de wijn.  Maar ook Wyclif, Hus en de Katharen hadden weer hun voorgangers.... 
In 1215 werd de leer van de transsubstantiatie officieel tijdens het vierde Lateraanse concilie vastgelegd. Achter deze ontwikkeling zat paus Innocentius de derde. Men deed toen voorkomen of dit altijd de leer van de kerk was geweest. Dat was niet het geval. Zo beriepen Wyclif en Hus zich terecht met hun verwerping van de transsubstantiatie leer op de Vroege Kerk. Zelfs in de middeleeuwse kerk was de leer van de transsubstantiatie niet geheel onomstreden. In de negende eeuw bestreed de monnik Ratramnus de transsubstantiatie leer tegenover de monnik Radbertus. In de elfde eeuw toen de transsubstantiatie leer nog niet het officiële dogma van de kerk was maar wel gemeengoed aan het worden was, stelde Berengarius deze leer eveneens ter discussie. Volgens Berengarius bedoelde Jezus te zeggen toen Hij zei: dit is mijn lichaam (hoc est corpus meum) dit (be)tekent mijn lichaam (hoc signat/figurat corpus meum). Ratramnus had al gewezen op de 'Ik ben' uitspraken van Jezus.Toen Jezus zei: 'Ik ben de ware Wijnstok', was Hij ook niet lichamelijk aanwezig in deze wijnstok volgens Ratramnus. Jezus bedoelde toen: 'De ware wijnstok beeldt uit Wie Ik ben'.  

​1.7 De avondmaalsbrief van Hoen
In zijn avondmaalsbrief greep Hoen terug op traditionele argumenten. Met name op het argument dat men niet een is-gelijk-teken mag zetten tussen  het vlees van Jezus en het brood van het avondmaal en tussen het bloed van Jezus en de wijn van het avondmaal (1.6). Het brood en de wijn wijzen heen en tekenen het verbroken lichaam en het vergoten bloed van Jezus. Het komt dus op het geloof aan. Er gebeurt niets met brood en wijn. Met een historisch geloof of een geloof in het kerkelijk dogma omtrent het avondmaal ontvangt men niets. In het avondmaal onderstreept Jezus dat Hij Zijn lichaam verbroken heeft en Zijn bloed vergoten heeft ter vergeving  voor  de zonden van doodschuldige zondaren. Op dit punt is Hoen schatplichtig aan Luther (De Babylonische gevangenschap van de kerk).  
Maar als jurist komt Hoen nog met een andere insteek. In het avondmaal biedt de hemelse Bruidegom Jezus Zijn trouwring aan, aan Zijn bruid. Het avondmaal is dus een teken van Zijn trouw voor een zwarte zondige bruid dat Hij haar bemint ondanks haar slechte afkomst en niet dankzij haar goede afkomst. De bruid als zij naar haar ring kijkt moet denken aan de trouw van de Bruidegom hoewel Hij lichamelijk afwezig is. 

1.8 De invloed van Hoen
In 1525 en 1526 verschenen er twee Latijnse edities en twee Duitse vertalingen van de avondmaalsbrief van Cornelis Hoen. Het is Hinne Rode geweest die ermee op stap ging en die deze edities Luther, Zwingli en Bucer heeft voorgelegd. Luther vond de avondmaalsbrief te profaan maar Zwingli en Bucer konden zich er in vinden. Spruyt merkt op: 'Hoens brief spoorden Zwingli en Bucer aan om een symbolische opvatting over het avondmaal te ontwikkelen die van Luthers interpretatie verschilde' (p 68). Dat muisje zou nog eens staartje krijgen. De kampen omtrent de strijd over de juiste opvatting van de aanwezigheid van Christus tijdens het avondmaal begonnen zich te vormen...  

1.9  De Dordtse synode
Tijdens de Dordtse synode beriepen de remonstranten zich op Erasmus en Hoen. Zij waren niet van die scherpslijpers en zij vormden de ware gereformeerde kerk volgens de remonstranten.  Trigland dacht daar anders over. Trigland heeft aangetoond dat Hoen in elk geval niet aan de kant van de remonstranten stond. Trigland toonde dit aan vanuit de avondmaalsbrief van Hoen. Volgens Trigland had de godzalige Hoen niets met de remonstranten van doen.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

​2.1 Een reformatorische kijk op de sacramenten
De Reformatie gaf een ander zicht op de sacramenten. Ook in onze dagen is het zicht op de doop en het avondmaal een heikel punt. De doop is niet zomaar een kerkelijke traditie en het avondmaal voor Gods kinderen. Ook is men met de doop op zich niet zalig. Men mag geen is-gelijk-teken zetten. De doop tekent en verzegelt de zaligheid. Kortom de doop geeft een hemelse aanwijzing langs welke weg de gevallen mens de zaligheid alleen kan verkrijgen. 

2.2 De Drie-enige God belooft 
In de doop belooft  de Drie-enige God elke dopeling te zullen zalig maken maar de doop moet wel door het geloof worden ingewilligd. Dit geloof wil de Geest werken. Dat heeft Hij beloofd in de doop. De Geest wil toe-eigenen hetgeen de dopeling in Christus heeft namelijk de vergeving van de zonde en de vernieuwing van het hart.

2.3 Wat de doop ons leert 
De doop leert ons dat we verloren kinderen van Adam zijn die alleen door het bloed van Jezus, dat in de doop uitgebeeld wordt, gered kunnen worden.  De belofte die in de doop verzegeld is, is pleitgrond. De gedoopte kinderen zijn kinderen van het verbond. Zonder meteen een is-gelijk-teken te zetten dat ze zalig zijn want dan zou het doopgebed waar gebeden wordt om Gods genade om de doop te realiseren niet meer nodig zijn.
God heeft overigens wel alle recht op Zijn gedoopte kinderen en gedoopte kinderen kunnen altijd aanspraak maken op de heilsgoederen ('Opent uwe mond en eist van Mij vrijmoedig. Op Mijn trouwverbond).  

2.4 De kerkelijke weg 
Wie zijn of haar doop mag leren verstaan die krijgt ook een begeerte om belijdenis te doen van het geloof en die krijgt ook de begeerte het geloof in de vergeving van de zonde te laten versterken door het avondmaal. De kerk moet de doopleden deze Reformatorische route wijzen. Dit is de weg die God wil dat alle gedoopte leden gaan. Helaas is dit niet altijd het geval. Of erger nog: doorgaans is het helaas niet het geval. Wie echter op de wind ziet, die zal niet zaaien. Maar wie met tranen zaait, zal met gejuich maaien.     
Powered by Create your own unique website with customizable templates.