Alexander Comrie en zijn visie op het geloof (1706-1774)
Zijn levensloop
In Perth bezocht Comrie de Grammar School. Hier maakte hij van tijd tot tijd ook kennis met de prediking van de gebroeders Ralph en Ebenezer Erskine en met Thomas Boston. In Edinburgh studeerde hij vervolgens theologie.
Op 1 mei 1735 werd kandidaat Comrie door Nicolaas Holtius bevestigd tot predikant van Woubrugge. De tekst voor zijn intredepreek was Zacharía 6:15: „En die verre zijn, zullen komen en zullen bouwen in de tempel van de Heere, en gijlieden zult weten, dat de Heere der heirscharen mij tot u gezonden heeft”. In Woubrugge kreeg Comrie zeven beroepen, waarvoor hij alle bedankte. Hij diende de gemeente van Woubrugge 38 jaar, tot aan zijn emeritaat in 1773.
Zijn laatste levensjaar woonde dr. Comrie in Gouda, aan wat nu heet Westhaven 4. Op 13 december 1774 werd hij begraven in de aan Johannes de Doper gewijde Sint-Janskerk te Gouda.
Zijn visie op geloof, wedergeboorte en rechtvaardiging
Ds. Zweistra stelt in zijn doctoraalscriptie (De rechtvaardiging van de goddeloze. blz. 91): Fundamenteel is voor Comrie dat de ziel eerst met Christus verenigd moet zijn, wil er sprake kunnen zijn van leven. Met vele voorbeelden illustreert hij deze basisgedachte. Daarom zegt hij ook: ‘Het komen tot Christus, en Christus aannemen zijn, immers daden, maar daden veronderstellen leven; (...) Eerst ontvangt de ziel het geloofsvermogen en vervolgens ontstaan door Gods Geest geloofsdaden.
Zijn verschuiving ten opzichte van Calvijn
Deze visie, de inplanting van het geloofsvermogen, komt bij Comrie vooral tot ontplooiing in zijn catechismus verklaring over zondag 7. Comrie leerde ook de rechtvaardiging van eeuwigheid in zijn latere levensfase onder invloed van zijn vriend Holtius maar hij bleef het belang van de daad van het geloof benadrukken. In dat opzicht is hij voluit gereformeerd. Zo stelt Comrie in 'Het ABC van het geloof' dat het zaligmakende geloof Christus omhelst met al Zijn weldaden. De latere Comrie zet in op wedergeboorte in engere zin (het moment van de levendmaking). Prof. de Reuver zegt (in het blad De Nadere Reformatie in een artikel over de gemeenschap met Christus bij o.a. Calvijn en Comrie) dat het daadwerkelijk geloven in de belofte van de vergeving van de zonde, wat centraal staat bij Calvijn (en Luther), bij Comrie gereduceerd is tot geloofsvermogen, waaraan het geloven in de belofte van het Evangelie niet te pas komt. Een boegwending ten opzichte van Calvijn!, noemt de Reuver dit. De nadruk valt niet op de daad van het geloof en de aanbieding van de belofte maar op het begrip levendmaking (de wedergeboorte in engere zin. Een begrip dat de Reformatie niet hanteerde).
Zijn verschuiving ten opzichte Luther
Bij Luther staat het geloof in de belofte van de vergeving van de zonde centraal. Het stuk van de rechtvaardiging is een leerstuk volgens Luther waarmee de kerk staat of valt, zo merkt hij op in zijn commentaar op de brief aan de Galaten. Luther leerde geen rechtvaardigmaking van eeuwigheid. Ook stelde Luther de daad van het geloof in de belofte centraal en niet de levendmaking. Luther had afstand genomen van de scholastische filosofie en zette het woord van God centraal. Comrie echter ging verder dan de Schrift.
Zijn verschuiving ten opzichte van de Erskine's
Comrie lag meer de nadruk op het geloofsvermogen dan op de daad en werkzaamheid van het geloof in tegenstelling tot de Erskine's. Bij hen ging het net als bij Luther om de daad van het geloof. Door de prediking van de beloften lokten zij die daad van het geloof uit. Comrie beschreef en analyseerde het geestelijke leven meer dan de Erskine's deden. Comrie was daardoor meer beschouwelijk dan appellerend. Hij stond dichter bij de Nader Reformatie in haar nadagen dan bij de Erskine's (zie dr. P. H van Harten, De prediking van Ebenezer en Ralph Erskine p. 231).
Zijn levensloop
In Perth bezocht Comrie de Grammar School. Hier maakte hij van tijd tot tijd ook kennis met de prediking van de gebroeders Ralph en Ebenezer Erskine en met Thomas Boston. In Edinburgh studeerde hij vervolgens theologie.
Op 1 mei 1735 werd kandidaat Comrie door Nicolaas Holtius bevestigd tot predikant van Woubrugge. De tekst voor zijn intredepreek was Zacharía 6:15: „En die verre zijn, zullen komen en zullen bouwen in de tempel van de Heere, en gijlieden zult weten, dat de Heere der heirscharen mij tot u gezonden heeft”. In Woubrugge kreeg Comrie zeven beroepen, waarvoor hij alle bedankte. Hij diende de gemeente van Woubrugge 38 jaar, tot aan zijn emeritaat in 1773.
Zijn laatste levensjaar woonde dr. Comrie in Gouda, aan wat nu heet Westhaven 4. Op 13 december 1774 werd hij begraven in de aan Johannes de Doper gewijde Sint-Janskerk te Gouda.
Zijn visie op geloof, wedergeboorte en rechtvaardiging
Ds. Zweistra stelt in zijn doctoraalscriptie (De rechtvaardiging van de goddeloze. blz. 91): Fundamenteel is voor Comrie dat de ziel eerst met Christus verenigd moet zijn, wil er sprake kunnen zijn van leven. Met vele voorbeelden illustreert hij deze basisgedachte. Daarom zegt hij ook: ‘Het komen tot Christus, en Christus aannemen zijn, immers daden, maar daden veronderstellen leven; (...) Eerst ontvangt de ziel het geloofsvermogen en vervolgens ontstaan door Gods Geest geloofsdaden.
Zijn verschuiving ten opzichte van Calvijn
Deze visie, de inplanting van het geloofsvermogen, komt bij Comrie vooral tot ontplooiing in zijn catechismus verklaring over zondag 7. Comrie leerde ook de rechtvaardiging van eeuwigheid in zijn latere levensfase onder invloed van zijn vriend Holtius maar hij bleef het belang van de daad van het geloof benadrukken. In dat opzicht is hij voluit gereformeerd. Zo stelt Comrie in 'Het ABC van het geloof' dat het zaligmakende geloof Christus omhelst met al Zijn weldaden. De latere Comrie zet in op wedergeboorte in engere zin (het moment van de levendmaking). Prof. de Reuver zegt (in het blad De Nadere Reformatie in een artikel over de gemeenschap met Christus bij o.a. Calvijn en Comrie) dat het daadwerkelijk geloven in de belofte van de vergeving van de zonde, wat centraal staat bij Calvijn (en Luther), bij Comrie gereduceerd is tot geloofsvermogen, waaraan het geloven in de belofte van het Evangelie niet te pas komt. Een boegwending ten opzichte van Calvijn!, noemt de Reuver dit. De nadruk valt niet op de daad van het geloof en de aanbieding van de belofte maar op het begrip levendmaking (de wedergeboorte in engere zin. Een begrip dat de Reformatie niet hanteerde).
Zijn verschuiving ten opzichte Luther
Bij Luther staat het geloof in de belofte van de vergeving van de zonde centraal. Het stuk van de rechtvaardiging is een leerstuk volgens Luther waarmee de kerk staat of valt, zo merkt hij op in zijn commentaar op de brief aan de Galaten. Luther leerde geen rechtvaardigmaking van eeuwigheid. Ook stelde Luther de daad van het geloof in de belofte centraal en niet de levendmaking. Luther had afstand genomen van de scholastische filosofie en zette het woord van God centraal. Comrie echter ging verder dan de Schrift.
Zijn verschuiving ten opzichte van de Erskine's
Comrie lag meer de nadruk op het geloofsvermogen dan op de daad en werkzaamheid van het geloof in tegenstelling tot de Erskine's. Bij hen ging het net als bij Luther om de daad van het geloof. Door de prediking van de beloften lokten zij die daad van het geloof uit. Comrie beschreef en analyseerde het geestelijke leven meer dan de Erskine's deden. Comrie was daardoor meer beschouwelijk dan appellerend. Hij stond dichter bij de Nader Reformatie in haar nadagen dan bij de Erskine's (zie dr. P. H van Harten, De prediking van Ebenezer en Ralph Erskine p. 231).
