De held met duizend gezichten De archetypische reis van de held in mythen en verhalen
Joseph Campbell John Campbell ( New York 1904- Honolulu 1987) was een Amerikaanse literatuurwetenschapper, gespecialiseerd in vergelijkende mythologie en vergelijkende godsdienstwetenschappen. Hij liet een groot oeuvre achter, dat vele aspecten van menselijk ervaren bestrijkt. In "De held met duizend gezichtenDe archetypische reis van de held in mythen en verhalen" laat Campbell zijn belezenheid zien en zijn bekwaamheid op het punt van de mythen.
Zijn werkwijze In het voorwoord van "De held met duizend gezichten" verantwoordt Campbell zijn werkwijze als hij zegt: ''Misschien zal men tegenwerpen dat ik door de overeenkomsten te benadrukken aan de verschillen tussen de divers oosterse en westerse moderne, oude en primitieve tradities ben voorbijgegaan''. In het zoeken naar parallellie ligt de kracht en meteen ook de zwakte van dit boek. Achter de duizend gezichte, fenomenen bevindt zich slechts één held. Dat is een boeiend uitgangspunt. De symbolen die in mythen voorkomen zijn geen bedenksels, maar de spontane voortbrengselen van de psyché”, schrijft Campbell in zijn voorwoord. De mythen en rituelen die de symbolen leveren, zijn er om de menselijke geest vooruit te helpen. Campbell vindt dat mogelijkerwijs het ontbreken van mythen en rituelen in de moderne tijd de oorzaak is van neurosen.
De functie van de mythe Campbell zegt: "Waarheen de held ook dwaalt, wat hij ook doet, hij is altijd in de aanwezigheid van zijn essentie. (...) Zoals de weg van de sociale deelname uiteindelijk kan leiden tot het besef van het Al in het individu, zo kan de weg uit ballingschap de held tot het besef van het Zelf brengen in het Al". De mens moet dus zijn ware essentie ontdekken. De schrijver geeft toe dat dit besef heden ten dage voorbij is. Symbolen en mythen zijn voorbij. Mythen zien we als leugens. Door wetenschap en techniek is er nog weinig ruimte voor de geheimen van het leven die in de mythen werden verwoord. In onze tijd, de tijd van de moderne literatuur is er de tragedie, verhalen met slechte afloop maar niet meer de komedie, de hoop. Het leven is geen sprookje. Ook wetenschap en techniek zorgen niet voor een eind goed al goed. De hedendaagse held raakt in de slop.
Niet alleen parallellen zien maar ook verschillen proeven Campbell ziet allerlei parallellen. In de held als heilige ziet hij een parallel tussen een Bodhisattva en Thomas van Aquino. Daar zullen de christelijke fijnproevers anders over denken. Het citaat van Aquino is wel mooi als hij schrijft: "Thomas van Aquino zette, na een mystieke ervaring, terwijl hij de mis opdroeg in Napels, pen en inkt voorgoed in de kast en liet de voltooiing van zijn Summa Theologica aan een ander over 'Mijn tijd als schrijver,' verklaarde hij, 'is voorbij, want mij zijn zo grote dingen geopenbaard dat alles wat ik geschreven en onderwezen heb mij nu onbeduidend lijkt, en daarom vertrouw ik op mijn God, dat zoals er een einde is gekomen aan mijn leren er ook spoedig een einde zal komen aan mijn leven.'' Kort erna overleed Thomas op zijn negenenveertigste jaar.
Eeuwige zoektocht Op de voorpagina van het boek staat een citaat uit de Time. Dit citaat luidt: "Een briljant boek over de eeuwige zoektocht van de mens naar zijn identiteit." Voor een christen ligt de identiteit in Christus. Door het geloof in Hem komt onze zoektocht ten einde. Aquino mocht dat beleven tijdens zijn bediening van de mis. Daarom schreef hij: "Want mij zijn zo grote dingen geopenbaard dat alles wat ik geschreven en onderwezen heb mij nu onbeduidend lijkt, en daarom vertrouw ik op mijn God, dat zoals er een einde is gekomen aan mijn leren er ook spoedig een einde zal komen aan mijn leven". Campbell is op dat punt geen fijnproever en dat is een gemiste kans. Vergelijken is mooi maar je echt verdiepen is beter. Dan kan het geloof pas landen.