500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Storm over de wereld
    • 'Heel verschillend en toch éénNieuwe pagina
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • De tovenaar en de profeet
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
Picture
Geuzen in de lage landen
​in opstand (1565-1578) 

Pieter Serrien


Willem van Oranje was geen geus. Hij was wel hun leider , maar hij was aanvankelijk helemaal er niet zo happig op om met de edele rebellen, radicale calvinisten en hun ongehoorzame volgelingen samen te werken. Meer nog, toen in Oosterweel bij Antwerpen in 1567 de geuzen door regeringstroepen werden afgemaakt hield Oranje de hulptroepen uit de stad tegen. De prins zou zich later wel aan het hoofd zetten van de geuzenlegers, maar zijn verhouding met de opstandelingen bleef moeilijk. Dat had vooral te maken met zijn pleidooi voor religievrede. Niet alle geuzen volgden zijn orders en velen waren niet van plan om zich tolerant op te stellen tegenover de katholieken die hen jarenlang hadden onderdrukt.

De herkomst van de naam geuzen en hun geuzennaam 
De edelen van Nederland kwamen in 1566 naar Brussel voor een smeekschrift aangeboden aan de toenmalige landvoogdes Margaretha van Parma, ook wel bekend als de halfzus van de Spaanse koning Filips II. Karel van Berlaymont, de adviseur van Margaretha, zou naar verluidt hebben gereageerd met de denigrerende opmerking: “N’ayez pas peur, Madame. Ce ne sont que des gueux: Wees niet bang madame. Het zijn maar bedelaars (gueux). In dit smeekschrift vroege protestantse en katholieken edelen om een einde te maken aan de vervolging van protestanten en om het opheffen van de inquisitie. Het was het begin van de opstand. Overal ontwaakten calvinisten die zich geuzen noemden en die de Spanjaarden trachten te verdrijven uit de lage landen. Deze mannen en vrouwen offerden zich als geuzen op in de strijd om de vrijheid en om het recht om hun eigen geloof. Daarom klonk het vaak: vive le Geus. De naam gegeven door hun tegenstanders werd hun erenaam. 

Citaten uit het boek: 
  • Het Smeekschrift der Edelen werd voorgelezen met het gebruikelijke gevlei en werd gevolgd door het opmerkelijke ‘biddende dat Uwe Hoogheid ons dit niet kwalijk neemt’. De verbonden heren wisten maar al te goed dat hun eisen niet op applaus onthaald zouden worden. Elke alinea begon met ‘Madame’ of in het Nederlands ‘Me-vrouwe’, waarna wollige zinnen weerklonken door de paleiszaal (...)
  • Margaretha van Parma: ‘Madame de hertogin was op het eerste gezicht behoorlijk in verlegenheid gebracht toen ze zo abrupt deze vastberaden groep edelen zag binnenkomen, nog meer toen zij hen het rekest hoorde voorlezen, dat aanvankelijk spreekt over gehoorzaamheid, trouw en nederige dienstbaarheid, maar het middenstuk en de conclusie waren gevuld met pikante en uitdagende uitspraken die weinig deden denken aan verzoeken en smeekbeden (...)
  • Toen zag Lumey zijn neef en vriend Hendrik van Brederode opstaan en iedereen tot stilte manen. Luid herinnerde deze zijn drinkebroers aan de woorden die hun hoge standgenoot, de heer van Berlaymont, had uitgesproken toen ze hun smeekschrift kwamen aanbieden: dat ze maar bedelaars waren, des gueux (...) 
  • Goed,’ riep Brederode, ‘als wij dan geuzen zijn, laten we dan maar bedelzakken dragen en uit bedelnappen drinken!’ De toehoorders begrepen er niets van, maar toen een page hem een typische bedelzak bracht, werden ze uitzinnig.
De grootste opstand ooit in de Lage Landen                                                                                                          In de Lage Landen van de zestiende eeuw kwam deze bonte groep rebellen in opstand. Ze noemden zich dus zoals gezegd geuzen en streden tegen de katholieke onderdrukking, het bewind van de Spaanse vorst Filips II en zijn behoudsgezinde regering in Brussel. Wat volgde, was een jarenlange spiraal van geweld met beeldenstormen, zeeroverij en bloedbaden. Die geuzenopstand mondde uit in religieuze polarisatie, een brutale burgeroorlog en een woelige strijd tegen het machtige Spanje. De daaropvolgende breuk tussen Noord en Zuid bepaalde de verdere geschiedenis van de Lage Landen. Pieter Serrien beschrijft in dit boek het verloop van de geuzenopstand minutieus. Dit boek telt ruim 500 bladzijden met alle in en outs over geuzen. Dat maakt dit boek mijns inziens uniek. 

De bosgeuzen 
Serrien beschrijft het optreden van de bosgeuzen. Zij waren vaak calvinisten maar dan in de meest radicale variant. Ze deden aan beeldenstorm en schuwden optreden met geweld allerminst. Serrien beschrijft hoe zij een oude priester het oor afsnijden en zijn geld inpikken. Deze priester zou volgens de leider van de Geuzen, Jan Camerlynck, een biechtganger hebben uitgehoord over de protestanten waardoor deze konden worden aangegeven als afvalligen om zo ter dood te worden veroordeeld. Jan Camerlynck en deze bosgeuzen waren door hun optreden paria's geworden. Toch was er ook steun en sympathie voor de bosgeuzen. Velen beschouwden hen als de laatsten die weerstand durfden te bieden tegen de Spaanse bezetting, terwijl de andere geuzen waren gevlucht.

De komst van Alva en de uitwerking op Willem van Oranje 
​Omdat Margaretha van Parma volgens Filips ll niet streng genoeg optrad tegen de beeldenstormers zond hij Don Alva naar de lage landen. Deze stelde de Raad van Beroerte in. Beeldenstormers maar ook onschuldige protestanten werden door deze Raad opgepakt en ter dood veroordeeld. De Raad van Beroerte werd om die reden de Bloedraad genoemd door de protestanten.                                                                                                            Willem van Oranje die zeer gematigd was, hij keurde zowel de beeldenstormen als de Raad van Beroerte af, zag hoe het volk vermalen werd door zowel de radicale geuzen als de Spanjaarden. Toen de geuzen Willem van Oranje en diens broer Lodewijk van Nassau  in 1568 om hulp vroegen vanwege de Spaanse wreedheden en vanwege het feit dat zij het onderspit dreigden te delven, besloten Willem en Lodewijk hen te hulp te schieten met hun legers. 

Hieronder vermeld ik een aantal namen en hun bijdrage aan de 80 jarige oorlog volgens Serrien 

Lumey
Hij heette eigenlijk Willem van der Marck en werd geboren in 1542 in de omgeving van Luik. Omdat hij een vossenstaart droeg werd hij ook 'Vossenstaart' genoemd. Lumey trad hard op in Gorcum (Gorinchem). Daar liet diverse Roomse geestelijken oppakken en hij liet er negentien omhangen die hun geloof niet wensten af te zweren. Dit deed hij tegen de wil van prins Willem van Oranje. Die wilde hen weer de vrijheid geven. Het gaat hier om een  fysieke wreedheid van de geuzen die Willem van Oranje niet aansprak. Hier zien we het spanningsveld tussen de geuzen en prins Willem van Oranje. De andere geuzenleiders waren geschokt en namen dit beleid van Lumey niet over. Zij gaven de opdracht dat de kloosters, kerken en geestelijken gespaard dienden te blijven.

Johannes Calvijn 
Hij vestigde zich in Geneve. Deze stad werd dankzij hem een protestantse stadsrepubliek. In 1559 stichtte hij er de academie, waar verschillende geuzen hun calvinistische opleiding kregen. Calvijn zag de overheid als gezaghebbend waar men niet tegen in opstand mag komen als burger. Maar de overheid kan natuurlijk ook vervallen in allerlei kwaad en dictatuur en dan is er het recht van opstand maar Calvijn stelde wel dat de burgers geen revolutie mogen bewerkstellingen. Alleen de lagere overheden mogen rebelleren tegen de vorsten. Calvijn benadrukte dus dat onderdrukking aangepakt mag worden maar dan wel binnen geordende kaders namelijk door de wettige lagere overheid en niet door willekeurige burgers. Toch gaf Calvijn wel een soort startschot voor de 80 jarig oorlog als hij opmerkt: "toch was deze missie om zich te verzetten tegen de onderdrukking niet mis te verstaan" (118). 


Guido de Brès 
Hij riep in 1567 de edelen op om het onrecht dat de Roomsen de protestanten in Henegouwen aandeden de kop in te drukken en dan met name in de stad Valencijn (Vallenciennes). Samen met Pérégrin de la Grange leidde De Brès  de opstand in Valencijn. Zo lieten zij de poorten van de stad sluiten en  iepen zij de geuzen om hulp. De reden was dat volgens De Brès  kooplieden en burgers werden bedreigd door soldaten die hen hun geld af persten en hun huizen en winkels plunderden. Maar de opstand mislukte. 
  • Aanvankelijk wisten De La Grange en De Bres te ontsnappen, maar ze werden gevangen en op 31 maart naar Doornik gebracht. De steden Doornik en Valencijn hadden nog een tijdje ruzie over wie hen mocht berechten; Valencijn won en Doornik leverde het tweetal uit. Op 31 mei 1567 stierven De La Grange en De Brès op de markt van Valencijn aan de galg. Na de capitulatie van Valencijn gaven andere calvinistische bolwerken zich ook al gauw over (bron: Wikipedia)

Petrus Dathenus 
Pieter Datheen  was zijn oorspronkelijke naam. Was een van oorsprong Vlaamse priester die protestant werd.  Petrus Datheen, die  de nationale synode van Dordrecht (1578) had voorgezeten doorbrak de pacificatie van Gent. Hij was een echte ijzervreter. Datheen was een theocraat die heilig geloofde dat er buiten de ware, calvinistische kerk geen heil was. Tolerantie kende hij niet. Alles moest wijken voor de zuivere prediking van Gods Woord. Daarvoor zette hij alles op het spel. Hij keerde zich zelfs tegen Willem van Oranje. De Zwijger was diverse keren naar Gent geweest om voor verzoening te pleiten.

De calvinisten in Gent werden steeds radicaler. Ze handelden tegen de bepalingen van de Pacificatie van Gent, die de monopolypositie van de Rooms-Katholieke Kerk erkende. De calvinisten eisten eerst een aantal kerken op en vervolgens het alleenrecht van de calvinistische godsdienst. Oranje pleitte voor verdraagzaamheid en wilde ruimte voor de rooms-katholieke eredienst. Datheen heeft toen vanaf de preekstoel in de Sint-Baafskathedraal gezegd dat Willem van Oranje net zo gemakkelijk van godsdienst verandert als iemand anders van bovenkleding. Oranje vond het laster en heeft het hem nooit vergeven. Hij kon niet hebben dat een voormalige roomse priester hem verweet dat hij niet oprecht was. Het is nooit meer goed gekomen tussen die twee! Petrus Datheen schreef nog een Psalmberijming en vertaalde toen hij in Heidelberg was de catechismus in het Nederland. 

De theocratie in Gent is mislukt door het militaire genie van Alexander Farnese, de hertog van Parma, die de ene na de andere Vlaamse stad veroverde en ten slotte ook Gent. De Gentse leidslieden waren radicaal en extremistisch. Zij zorgden ervoor dat de katholieke edelen, die aanvankelijk het verzet steunden, in het andere kamp terechtkwamen. Het was de schuld van de Gentenaars dat Willem van Oranje, die rooms en onrooms wilde verzamelen in de strijd tegen Spanje, ten slotte alleen met de calvinisten verderging. De geuzen vluchtten in 1585 naar het Noorden nadat de Spanjaarden het zuiden weer onder controle kregen. In het Noorden, in Zeeland en Holland waren ze wel succesvol en verenigden zij zich met Willem van Oranje.

Tot slot, wie meer wil weten over de geuzen moet dit boek beslist lezen. Je kunt het bestellen op de site: https://www.horizon.be/boek/2406/pieter-serrien-in-opstand.html

Powered by Create your own unique website with customizable templates.