500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • Apologie in tweevoud
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Werkverbond
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De almacht van God
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
  • Leven
    • Studentenangst
    • Zijn voornaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn achternaam
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Overal is God
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • Onze taal en de klassieke talen
    • Sciëntisme
    • Hebreeuws huiswerk
    • Richteren en Ruth: een vacature vervuld
    • Theologie des Altes Testament
    • Bijbels Hebreeuws
    • Lesopzet
    • Psalm 115, 116 en 117
    • Vrijheid der exegese
    • Lukas 4:16-30
    • De theologie van Kronieken
    • Psalm 120-134
    • De grondtaal als mand van de Geest
    • BuitenBijbelse parallellen
    • De mythe van de mythische mens in de Bijbel
    • Nabonidus
    • Makhtesh holle plaats
    • Codex Hammurabi
    • Vertalingen uit het Hebreeuws
    • Hooglied Hans Ausloos
    • Hooglied Willem van Saint-Thierry
    • Het Hooglied
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 115 116 en 117
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Ethisch hervormd Johannes de Groot
    • Jood De vergeten geschiedenis van een beladen woord
    • Nederlandse Lutheranen en hun omgang met de Augsburgse ConfessieNieuwe pagina
    • De Bijbel als biografie van God en mensen
    • Volwassendoop kinderdoop herdoop
    • De middenorthodoxie
    • Robert Boyle
    • Christelijke wetenschappers
    • Op ontdekkingstocht door het Nieuwe Testament
    • De hemel te rijk
    • Ontwakend Jodendom
    • Theologie en hermeneutiek
    • Tasten naar God
    • De apotheek in de getto
    • Baas in eigen boek?
    • Pal voor Gods heilige schepping
    • De laatste lente van de dinosauriërs
    • Overal is God
    • Chanoeka
    • Wetenschappers zijn arrogant
    • Dialoog, dans en duel Preken voor tijdgenoten
    • De dienaar van JHWH
    • Hebreeuws leer je zo
    • Hoe zit het met de ouderdom van de aarde?
    • Zo Zoon, zo Vader
    • Jeremia, profeet van oordeel en hoop
    • 50 misverstanden over de Bijbel
    • Israel een wereld apart
    • Storm over de wereld
    • Heel verschillend en toch één
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Hoe migratie echt werkt
    • De graanrepubliek
    • Opkomst Meritocratie
    • de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
    • Diplomademocratie
    • De verborgen juwelen
    • De aanval op het Westen
    • De moderne economie als juggernaut
    • De economie van goed en kwaad
    • Wealth of nations
    • De vrije markt bestaat niet
    • Wat kunnen wij leren van economen die bijna niemand meer leest
    • Wachten op het westen
    • Over arbeid Simone Weil
    • Ben je wel een gezonde baas
    • Islamisme en Islam
    • Klimaatverandering als klassenoorlog
    • Een jager in het woud // Maarten Doorman
    • Generatie angststoornis //Jonathan Haidt
    • België 2000 jaar geschiedenis
    • Ruis
    • Het ijzeren veulen
    • Hoe Parijs de revolutie maakte en de revolutie Parijs
    • De troost van gebrekkig strafrecht
    • Links vs rechts
    • Angst voor vrijheid E Fromm
    • In wat voor een wereld zullen we leven
    • Over het sabbatsjaar en jubeljaar
    • Een biografie van Parijs
    • De Tawl Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
    • Vertroostingen Dirk de Wachter
    • Het verlaten individu Esther van Fenema
    • Gaza Een geschiedenis van kolonisatie
    • Oratie van Bas van Bavel
    • De gezagscrisis Ad Verbrugge
    • Laat de aarde juichen
    • De 7 uitdagingen in het onderwijs aan hoogbegaafden
    • Werelddenkers
    • Marketing in de nieuwe economie
    • De onzichtbare hand Bas van Bavel
    • Een nieuwe structuurverandering van het publieke domein
    • Vita contemplativa
    • Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
    • Het communistisch manifest
    • De ongelijkheidsmachine
    • Minder is meer
    • De perfecte storm
    • Thora en Stoa
    • Observaties over Europa
    • Niet alles is te koop
    • De asielloterij
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De mand van de Geest
    • Van doopvont naar avondmaalstafel
    • Dordt: een opmerkelijke theodicee
    • Vicentius en de kerkelijke eenheid
    • Vicentius
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • komt nog
    • Komt nog
    • Sciëntisme
    • Heilszekerheid >
      • Nieuwe pagina
      • Nieuwe pagina
Les 4  Voor de Synode
In hoeverre de mens aangewezen is op God bij zijn bekering 

        Leerdoelen 1.1. tot en met 1.4.:
  • ​Weet hebben van de stromingen in ons vaderland voordat de Synode begon en van de onrust in ons land (Den Haag, Utrecht) in die periode. ​
  • Enig besef hebben van de kerkelijke en politieke onlusten 
1. 1. Stromingen in ons vaderland. 
Drs. L Wüllschleger beschrijft in zijn boek 'Scheurmakers en nieuwlichters' de achtergrond van het conflict tussen de remonstranten en de contra remonstranten. Wüllschleger stelt dat de reformatie in Nederland in de eerste helft van de 16de eeuw verliep in het spoor van Erasmus, Dirck Volkertsz. Coornhert en andere humanisten. Men spreekt ook weleens van de Erasmiaanse reformatoren. Deze reformatoren hadden een positiever mensbeeld. Vervolgens was er ook een stevige calvinistische instroom. Te denken valt aan een man als Guido de Bres. Een man als Gomarus die hoogleraar was in Leiden had in Heidelberg gestudeerd. Dit was een calvinistisch bolwerk notabene in Duitsland net als Geneve in Zwitserland.
​Toch bleef de humanistische onderstroom aanwezig. Deze twee stromingen kwamen in de 17de eeuw met elkaar in conflict ('Scheurmakers en nieuwlichters' p 120). Zodoende lijkt deze strijd wel wat op die tussen Luther en Erasmus of tussen Calvijn en Coornhert met als inzet: heeft de mens een vrije wil? kan de mens meewerken met God als het om de genade gaat of is de mens helemaal aangewezen op God? De Synode van Dordt heeft zich met dit soort vragen beziggehouden en de antwoorden kan men terugvinden in de Dordtse leerregels.


1.2. Conflicten in Den Haag en Utrecht
In Den Haag en Utrecht waren veel remonstrantse dominees. Zij die een reformatorische preek wilden horen moesten naar elders. Zo intolerant waren de tolerante remonstranten. Men wilde alleen dat men hen tolereerde. Zelf tolereerde men ook geen andere leer. Overigens waren ook de contra-remonstranten geen brave mensen. 
In Den Haag wisten de contra-remonstranten de Kloosterkerk in beslag te nemen (een beetje noodgedwongen kraken). Maurits koos positie toen hij in deze kerk ging kerken. Deze kerk wordt om die reden ook de prinsenkerk genoemd. Het koninklijk huis heeft een band gehouden met deze kerk.
Na de Synode werd Utrecht het bolwerk van de contra-remonstranten. Aan de universiteit van Utrecht ging een jong synodelid Gisbertus Voetius in 1637 les gegeven. Zijn eerste redevoering als hoogleraar ging over het belang dat vroomheid en wetenschap moeten samengaan (De pietate cum scientia conjugenda) wil men een goed theoloog zijn

1.3. De inzet van waardgelders tegen de contra-remonstranten 

Een waardgelders is een  huursoldaat of huurling in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In de 16e en 17e eeuw werden waardgelders aangesteld door de stedelijke magistraten ter bescherming van de stad tegen onlusten of aanvallen, als de eigen schutterij de situatie niet aankon. Het stadsbestuur had hiervoor toestemming nodig van de Staten-Generaal, die over de defensie van de Unie gingen.
In augustus 1617 werd door de  Staten van Holland door toedoen van Johan van Oldenbarnevelt een Scherpe Resolutie aangenomen; deze resolutie gaf de steden in Holland de mogelijkheid om eigenhandig, en op kosten van de staten, waardgelders aan te nemen om meer onlusten te voorkomen. In de praktijk was de resolutie gericht tegen de schutterijen meestal bestaande uit contraremonstranten. Hiermee ondermijnden de Staten het gezag van prins Maurits, de kapitein van het Staatsleger. Dit was voor de stadhouder niet acceptabel. Hij hield Van Oldenbarnevelt verantwoordelijk voor de ontstane situatie. Maurits, de stadhouder begaf zich op de 23e naar Utrecht om de nieuw aangestelde waardgelders in Utrecht weer af te danken. Niet in de laatste plaats eiste de prins dat er een synode zou moeten worden belegd en dat aan de  contra-remonstranten kerken ter beschikking moesten worden gesteld. Ook de Hollandse afgevaardigden reisden naar Utrecht. Op 31 juli 1618 zijn de waardgelders in alle stilte ontslagen en vervangen door bestaand, goedkoper en inheems krijgsvolk. 
De contra-remonstranten kregen de kleinere Buurkerk, de remonstranten de grotere Domkerk tot hun beschikking. Omdat dit niet de verhouding binnen de stad weerspiegelde, werd binnen een paar dagen van kerk geruild.


1.4 De politieke verdeeldheid
De kerkelijke twist leidde tot een bestuurscrisis in de Republiek. De stadhouder, prins Maurits, steunde de calvinisten (ook wel gomaristen, contra-remonstranten of preciezen genoemd) en een meerderheid in de  Staten van Holland, onder leiding van landsadvocaat Johan Oldenbarnevelt,  steunde de remonstranten (rekkelijken).
In 1617 kwam het tot een openlijk conflict. Maurits zag in de dreigende kerkscheuring een gevaar voor de eenheid van de Republiek. Oldenbarnevelt maakte duidelijk dat de Staten van Holland de baas waren en meende dat Hollandse steden zelfstandig troepen (waardgelders) mochten inzetten om de rust te waarborgen. Als opperbevelhebber pikte Maurits dat niet. Hij pleegde een staatsgreep en arresteerde Oldenbarnevelt en diens voornaamste medestanders. Oldenbarnevelt werd in het daaropvolgende proces ter dood veroordeeld en op het Binnenhof onthoofd (1619). Ook in de gereformeerde kerk delfden de remonstranten het onderspit. Tijdens de Synode van Dordrecht werden hun standpunten verworpen.


Leestip internet:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gisbertus_Voetius

Leestips: 
'
Scheurmakers en nieuwlichters' van drs L Wüllschleger . 
Drs. L Wüllschleger beschrijft in dit boek, (doctoraalscriptie) 'Scheurmakers en nieuwlichters' hoe vooral de strijd in Den Haag plaatsvond tussen de remonstranten en contra-remonstranten. Den Haag was een broeinest van remonstranten. Hier was Wtenbogaert de  opsteller van de remonstrantie predikant en Oldenbarnevelt de raadpensionaris van Holland dier ook remonstrants gezind was woonde in deze stad. 

'Het verleden van Utrecht als remonstrantse stad, 1610-1618 Maurits'zwaard' van dr. Frits Broeyer
Op 31 juli 1618 dankte prins Maurits op de Neude in Utrecht de waardgelders af. Met dit optreden tegen de door de stad Utrecht in dienst genomen militie viel zowel de beslissing in het conflict van hem met Johan van Oldenbarnevelt, als in de godsdienststrijd tussen remonstranten en contraremonstranten. Vanwege hun pro-remonstrantse gezindheid kregen de Staten van Utrecht en de stedelijke regering vrijwel meteen een andere samenstelling. Op 29 augustus werd Oldenbarnevelt gevangen gezet.

In Utrecht waren alle predikanten, acht in getal, remonstrants. Een paar dagen na het ontslag van de waardgelders mochten de Utrechtse contraremonstranten reeds eigen kerkdiensten houden. Tevoren stond op het bezoek hieraan, wat alleen buiten de provincie mogelijk was, strenge straffen. In september moest de remonstrantse gemeente de Domkerk aan de contraremonstranten afstaan. Het beleggen van een Nationale Synode bleek nu ook uitvoerbaar. De besluiten hiervan leidden tot de afzetting van de remonstrantse predikanten en het beroepen van – gematigde – contraremonstranten in hun plaats.

In dit boek komen zowel de aan 1610 tot 1618 voorafgaande en daarop volgende periode aan bod.
​Hoofdpersonen zijn de tolerante, remonstrantse hofprediker Johannes Wtenbogaert en de in 1617 op de voorgrond tredende, toekomstige burgemeester Dirck van Velthuysen, medestichter van de universiteit in 1636.



   Leerdoel 1.5.: 
  • ​Het conflict tussen Luther en Erasmus over de al of niet vrije wil geeft een goed voorbeeld van twee stromingen in ons land voorafgaande aan de synode.  Het conflict en de inhoud globaal kennen aan de hand van 1.5.

1.5. Een verhandeling over de knechtelijke wil door dr. Maarten Luther

1.5.1. De aanleiding
In 1524 schreef Erasmus een boek 'Over de vrije wil' in het Latijn. Hij stuurde het op aan Luther. Luther reageerde pas een jaar later met zijn geschrift 'Over de slaafse wil' (of: Over de knechtelijke wil). In dit geschrift laat Luther zijn afkeer merken van het geschrift van Erasmus 'Over de vrij wil'. 

1.5.2. Het bezwaar van Luther
Luther is van mening dat Erasmus niet duidelijk is waarin de vrije wil van de mens bestaat. Erasmus stelt dat de mens aangewezen is op Gods genade. Toch legt Erasmus enige vermogen in de mens om het goede te doen. Erasmus stelt dat God in Zijn woord de mens aanspoort om het goede te doen. Dat betekent dus dat de mens dat ook moet kunnen, volgens Erasmus. Gods bevelen aan de mens veronderstellen dus volgens Erasmus de vrije wil van de mens. Tegen die veronderstelling gaat Luther fel tekeer. Erasmus heeft geen goed zicht volgens Luther op de functie van Gods eisen aan de gevallen zondaar. 

1.5.3. Het doel van Gods eisen
Gods eisen en bevelen aan de mens hebben als doel de mens te leren dat hij dat niet meer kan, volgens Luther. De mens krijgt door Gods bevelen om het goede te doen, een beter zicht op zijn onmogelijkheden. Hij kijkt in die spiegel en ziet dat hij niet beantwoordt aan Gods wet. Dat zicht is nodig om de mens rijp te maken voor Gods genade, zo stelt Luther. Vervolgens oppert Luther dat God niet voor niets in de Schrift met Zijn rijke beloften komt. God doet dit niet omdat Hij zo graag aan het woord is, merkt Luther fijntjes en scherp op. In de beloften komt God de mens tegemoet en belooft Hij te geven dat wat de mens niet kan. Kortom God brengt door Zijn strenge eisen de zondaar in de engte om hem dan door Zijn heerlijke beloften weer op te richten.


Vraag 1: Wat is volgens Luther de functie van Gods beloften? Wat zeggen de beloften over de gesteldheid en geestelijke toestand van de mens, zie Ezechiël 36:26-27? 

​
Vraag 2: Hoe moeten we Gods wet, de 10 geboden uit Exodus 20:1-17 lezen? Als een opgave 'Gij zult....' of ook als een belofte: 'Ik zal zorgen dat je mijn geboden houdt' ( Jeremia 31:33)? Wat geniet de voorkeur? Of dienen eis en belofte evenveel gewicht te krijgen? 

​


Vraag 3: Wat zegt de catechismus over onze goede werken en het geloof  in vraag en antwoord 61 en 62. Zouden de Remonstranten het hier mee eens geweest zijn? 

Vraag 4. Volgens de remonstranten maakt de leer van de verkiezing zoals de Dordtse vaderen het leren de uitverkorenen, die daar weet van hebben, zorgeloos en zij die daar geen weet van hebben moedeloos. Hoe gaat Dordt hiermee om (zie voor moedeloos hoofdstuk 1 artikel 16 en zorgeloos hoofdstuk 3/4 artikel 17)?   

​

Powered by Create your own unique website with customizable templates.