500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • Apologie in tweevoud
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Werkverbond
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De almacht van God
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
  • Leven
    • Studentenangst
    • Zijn voornaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn achternaam
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Overal is God
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • Onze taal en de klassieke talen
    • Sciëntisme
    • Hebreeuws huiswerk
    • Richteren en Ruth: een vacature vervuld
    • Theologie des Altes Testament
    • Bijbels Hebreeuws
    • Lesopzet
    • Psalm 115, 116 en 117
    • Vrijheid der exegese
    • Lukas 4:16-30
    • De theologie van Kronieken
    • Psalm 120-134
    • De grondtaal als mand van de Geest
    • BuitenBijbelse parallellen
    • De mythe van de mythische mens in de Bijbel
    • Nabonidus
    • Makhtesh holle plaats
    • Codex Hammurabi
    • Vertalingen uit het Hebreeuws
    • Hooglied Hans Ausloos
    • Hooglied Willem van Saint-Thierry
    • Het Hooglied
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 115 116 en 117
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Ethisch hervormd Johannes de Groot
    • Jood De vergeten geschiedenis van een beladen woord
    • Nederlandse Lutheranen en hun omgang met de Augsburgse ConfessieNieuwe pagina
    • De Bijbel als biografie van God en mensen
    • Volwassendoop kinderdoop herdoop
    • De middenorthodoxie
    • Robert Boyle
    • Christelijke wetenschappers
    • Op ontdekkingstocht door het Nieuwe Testament
    • De hemel te rijk
    • Ontwakend Jodendom
    • Theologie en hermeneutiek
    • Tasten naar God
    • De apotheek in de getto
    • Baas in eigen boek?
    • Pal voor Gods heilige schepping
    • De laatste lente van de dinosauriërs
    • Overal is God
    • Chanoeka
    • Wetenschappers zijn arrogant
    • Dialoog, dans en duel Preken voor tijdgenoten
    • De dienaar van JHWH
    • Hebreeuws leer je zo
    • Hoe zit het met de ouderdom van de aarde?
    • Zo Zoon, zo Vader
    • Jeremia, profeet van oordeel en hoop
    • 50 misverstanden over de Bijbel
    • Israel een wereld apart
    • Storm over de wereld
    • Heel verschillend en toch één
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Hoe migratie echt werkt
    • De graanrepubliek
    • Opkomst Meritocratie
    • de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
    • Diplomademocratie
    • De verborgen juwelen
    • De aanval op het Westen
    • De moderne economie als juggernaut
    • De economie van goed en kwaad
    • Wealth of nations
    • De vrije markt bestaat niet
    • Wat kunnen wij leren van economen die bijna niemand meer leest
    • Wachten op het westen
    • Over arbeid Simone Weil
    • Ben je wel een gezonde baas
    • Islamisme en Islam
    • Klimaatverandering als klassenoorlog
    • Een jager in het woud // Maarten Doorman
    • Generatie angststoornis //Jonathan Haidt
    • België 2000 jaar geschiedenis
    • Ruis
    • Het ijzeren veulen
    • Hoe Parijs de revolutie maakte en de revolutie Parijs
    • De troost van gebrekkig strafrecht
    • Links vs rechts
    • Angst voor vrijheid E Fromm
    • In wat voor een wereld zullen we leven
    • Over het sabbatsjaar en jubeljaar
    • Een biografie van Parijs
    • De Tawl Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
    • Vertroostingen Dirk de Wachter
    • Het verlaten individu Esther van Fenema
    • Gaza Een geschiedenis van kolonisatie
    • Oratie van Bas van Bavel
    • De gezagscrisis Ad Verbrugge
    • Laat de aarde juichen
    • De 7 uitdagingen in het onderwijs aan hoogbegaafden
    • Werelddenkers
    • Marketing in de nieuwe economie
    • De onzichtbare hand Bas van Bavel
    • Een nieuwe structuurverandering van het publieke domein
    • Vita contemplativa
    • Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
    • Het communistisch manifest
    • De ongelijkheidsmachine
    • Minder is meer
    • De perfecte storm
    • Thora en Stoa
    • Observaties over Europa
    • Niet alles is te koop
    • De asielloterij
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De mand van de Geest
    • Van doopvont naar avondmaalstafel
    • Dordt: een opmerkelijke theodicee
    • Vicentius en de kerkelijke eenheid
    • Vicentius
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • komt nog
    • Komt nog
    • Sciëntisme
    • Heilszekerheid >
      • Nieuwe pagina
      • Nieuwe pagina
Dubbele predestinatie: symmetrisch of niet symmetrisch 

1. Symmetrie bij Calvijn en Beza 
​
1.1. Die God voorbijgaat, die verwerpt Hij
In zijn Institutie boek 3 hoofdstuk 23 paragraaf 1 zegt Calvijn: Diegenen die God voorbijgaat, die verwerpt Hij (Quos ergo Deus praeterit, reprobat) Calvijn wil niet weten van de hulpmiddelen van Augustinus. Augustinus spreekt niet van een actieve verwerping door God maar meer van een voorbijgaan (praeterito). Overigens zegt Calvijn dat hij op basis van Gods Woord tot deze conclusie is gekomen. Calvijn zelf schrikt ook van de leer van de verwerping die hij meent tegen te komen in de Schrift. God heeft de zondeval niet toegelaten (permissio) volgens Calvijn maar gewild. Niets glipt Hem uit handen. Zo ook heeft God de verwerping gewild. Calvijn schrikt wel van deze uitkomst en Hij zegt om die reden: Een verschrikkelijk besluit, (dat) beken ik (decretum horribele, fateor). Maar het is wel een rechtvaardig besluit omdat God rechtvaardig is. Ook de val heeft God dus niet toegelaten (permissio) zoals Augustinus stelde maar actief gewild (zie Institutie boek 3 hoofdstuk 23 artikel 8).
Beza is in dit voetspoor verder gegaan. Hij maakte ook nog eens een tabula, overzichtelijk schema,  van verkiezing en verwerping. Dit om Calvijn te steunen in diens dispuut met Bolsec, die tegen de leer van de verkiezing van Calvijn inging (bron voor Calvijn: dr. G Oorthuys,  'De leer der praedestinatie', Wageningen 1931 en bron voor Beza: dr C. Van Sliedregt 'Calvijns opvolger Theodorus Beza' Leiden, 1996)  

1.2. Een relativerende kanttekening 
In de preken van Calvijn en Beza, beiden waren docenten in de theologie in Geneve, was de leer van de verkiezing niet dominant aanwezig.  De leer van de verwerping kwam bij hen niet ter sprake (met een beroep op Calvijn is dit wel gebeurd bij de hypercalvinisten. Het evangelie is er voor de verkoren door God ontdekte zondaar) Calvijn en Beza benadrukten vooral de pastorale kanten van de verkiezing (God houdt de wankelmoedige gelovigen vast) en dat de gelovigen uit pure genade zalig worden (het is al uit Hem). Calvijn in het bijzonder en Beza in iets mindere mate hadden een ruime nodiging naar alle hoorders (de hypercalvinisten niet. Die gingen te werk vanuit Calvijns verkiezingsleer). Kortom een stevige verkiezingsleer hoeft een ruime prediking niet in de weg te staan  Overigens studeerden Arminius en Wtenbogaert bij Beza. Zij waren het niet met hem eens zoals later gebleken is (bron: dr C. Van Sliedregt 'Calvijns opvolger Theodorus Beza' Leiden, 1996). We zullen zien dat de Dordtse vaderen de dubbele predestinatie van Calvijn hebben bijgesteld richting Augustinus. 

1.3. Symmetrie
De dubbele predestinatie leer van Calvijn kan men duiden als zijnde symmetrisch. God verkiest en verwerpt even actief. Alles komt uit God voort. Bij de verwerping komt de mens op de tweede plaats te staan als oorzaak. Bij de verkiezing heeft de mens geen enkele inbreng.  

Schema bij Calvijn:
Verkiezing is God de oorzaak
Verwerping is God (de eerste) oorzaak (en de mens als twee oorzaak)
 ​
2. Asymmetrie bij Bullinger

2.1. De brief van Traheronus aan Bullinger en diens antwoord 

Op 10 september 1552 schrijft Bartholomeus Traheronus een enigszins bezorgde brief aan Heinrich Bullinger, theoloog te Zürich en opvolger van Zwingli. Traheronus heeft in 1537 als Engelse vluchteling bij Bullinger in Zürich gestudeerd en is na zijn terugkeer in Engeland opgeklommen tot parlementslid en hofmeester. Samen met enkele andere voormalige vluchtelingen die in Zürich hebben vertoefd, maakt hij zich zorgen over de visie van Bullinger en andere theologen in Zürich op predestinatie en voorzienigheid. Bewegen zij zich niet te veel in de richting van Melanchthons visie? Onderschrijft men Calvijns gedachten hierover wel? Hieronder volgt het antwoord op deze vraag. Bullinger uit Zürich kon zich niet zo goed vinden in Calvijns visie op de verwerping (Calvijn was theoloog in Geneve). Hij achtte de rol van God te groot het punt van de verwerping. Kortom in Zwitserland werd er verschillend gedacht over de leer van de praedestinatie. In Zürich was men gematigder dan in Geneve. 

2.2. Verwerping is de schuld van de mens 
De oorzaak van verkiezing en predestinatie is geen andere dan Gods goede en rechtvaardige wil, waardoor Hij onverdiend de verkorenen verlost, maar verdiend de verdoemden en verworpenen verwerpt. Met dit onderscheid tussen ‘onverdiend’ en ‘verdiend’ breekt Bullinger zijn absolute formulering van een dubbele predestinatie open. De oorzaak van de verlossing is louter Gods verkiezende genade, maar de oorzaak van de verdoemenis is te zoeken in de schuld van de mens.

2.3. Bullinger is bezorgd 
Bullinger is van mening dat over deze lastige zaken, over Gods verborgen oordelen, over de predestinatie en verkiezing van God, in de kerk geen scherpe disputen gevoerd moeten worden. Eenvoudige, twijfelende zielen, maar ook de meer geoefende zielen worden daardoor zo belast dat ze er nooit meer van bevrijd kunnen worden. 

2.4. Bullinger over Calvijns niet-symmetrische visie op de dubbele predestinatie 
‘Calvijn, onze geëerde broeder in de Heere, spant zich op alle mogelijke manieren in om de zuiverheid van Gods genade te bewaken. Wie zou dat heilige doel van de man willen berispen?’. 
Echter, dezelfde Calvijn zegt ergens dat God niet alleen de val van de eerste mens en in hem het verderf van het nageslacht heeft voorzien, maar dit ook volgens Zijn wil heeft geregeld. Hij schrijft dat God diegenen ook voor het verderf heeft geschapen om werktuigen van Zijn toorn te zijn, en dat God hen, om ervoor te zorgen dat ze Zijn doel bereiken, nu eens de mogelijkheid onthoudt om Zijn Woord te horen, hen dan weer door de prediking verblindt en afstompt. Bullinger is van mening dat de zuiverheid van de goddelijke genade ook verdedigd kan worden zonder te zeggen dat God de mens heeft geschapen voor het verderf, dat God Zelf tot dat doel leidt, of aanzet tot verharding of verblinding
(Bron Bullinger: https://www.digibron.nl/search/detail/14f20403351ef8faaa161b809e8a1404/bullingers-briefwisseling-met-traheronus-over-providentie-en-predestinatie/1)

2.5. Asymmetrie bij Bullinger
Bullinger wil niet spreken van een actieve verwerping. De verwerping is de schuld van de mens.

​Schema bij Bullinger:
Verkiezing is God de oorzaak 
​verwerping is de mens de oorzaak 

3. Asymmetrie bij de Dordtse leeregels 

3.1 God gaat sommigen voorbij

In hoofdstuk 1 artikel 15 lezen we: 'Niet alle mensen zijn uitverkoren. Sommigen is God namelijk in zijn eeuwige uitverkiezing voorbijgegaan (praeteritos). Dit zijn de mensen over wie God naar zijn volkomen vrij, rechtvaardig, onberispelijk en onveranderlijk welbehagen besloten heeft, hen in de gemeenschappelijke ellende te laten, waarin zij zichzelf door hun eigen schuld (sua culpa) gestort hebben'.
 Dordt begint heel behoedzaam en noemt het woord verwerping nog niet als men stelt: niet alle mensen zijn uitverkorenen (non omnes homines esse electos). 
Duidelijk blijkt het dat de Dordtse leerregels niet terug gaan op de dubbele symmetrische predestinatieleer van Calvijn (dit had Gomarus wel gewild). Dordt grijpt qua bewoording terug op Augustinus. Dordt spreekt van een voorbijgaan (praeteritos) van God aan sommigen mensen. Zij hebben zichzelf door hun eigen schuld (sua culpa) in het verderf gestort. 

3.2. Dordt deelt de pastorale zorg van Bullinger

Dordt is net als Bullinger bang dat eenvoudige twijfelende leden van de kerk in de war raken als zij horen spreken over de leer van de verkiezing en met name de verwerping. Meteen na hoofdstuk 1 artikel 15 volgt in artikel 16 een pastorale artikel. Daar staat: Nu zijn er mensen die het levend geloof in Christus of het vertrouwen met hart en ziel, een goed geweten voor God, het leven in de kinderlijke gehoorzaamheid en het roemen in God door Christus nog niet zo sterk bij zichzelf opmerken. Toch gebruiken zij de middelen, waardoor God naar zijn belofte dit alles in ons bewerkt. Zij moeten zich niet laten ontmoedigen, wanneer zij over de verwerping horen spreken en evenmin zichzelf tot de verworpenen rekenen. Integendeel, zij moeten de middelen trouw blijven gebruiken, vurig verlangen naar de tijd van overvloediger genade en die eerbiedig en ootmoedig verwachten.

3.3. Asymmetrie bij Dordt 
Dordt brengt voorzichtig de verwerping ter sprake. Dit doet Dordt pas in artikel 16 daar staat:  'Nu zijn er mensen die het levend geloof in Christus of het vertrouwen met hart en ziel (...), Toch gebruiken zij de middelen, waardoor God naar zijn belofte dit alles in ons bewerkt. Zij moeten zich niet laten ontmoedigen, wanneer zij over de verwerping horen spreken en evenmin zichzelf tot de verworpenen rekenen'. In hoofdstuk 1 artikel 15 gebruikt Dordt niet het begrip verwerping. Dordt zegt dat er sommige mensen zijn die niet tot de verkorenen behoren (non omnes homines esse electos). God heeft besloten hen in de gemeenschappelijke ellende te laten waar zij zich zelf in gestort hebben. God gaat sommigen in zijn verkiezing voorbij. 
Uit alles blijkt dat Dordt niet de lijn van de twee theologen uit Geneve, Calvijn en Beza is gevolgd op het punt van de verwerping. Dordt heeft net als Bullinger gedacht aan de eenvoudige twijfelende gemeenteleden. Als zij horen van de verwerping zullen zij zich zorgen maken en zich niet meer richten op de middelen die God gegeven heeft ter genezing. Om die reden brengt Dordt de leer van de verwerping behoedzaam ter sprake. De schuld ligt bij de mens. God heeft hun val niet gewild. Hij heeft hen in deze val laten liggen waar zij zichzelf ingestort hebben. Hier volgt Dordt de visie van Augustinus op de verwerping. God gaat voorbij, laat hen liggen. 

3.4. De gematigde calvinistische visie van Dordt
Op de synode waren niet alleen theologen uit Geneve aanwezig maar ook uit Bern. In Bern en Zürich was men het niet eens met de symmetrische dubbele predestinatie van Calvijn. Gomarus echter stond meer in de lijn van Geneve. Hij lag nogal eens overhoop tijdens de synode met de theologen uit Bern 
Dr. G. van den Brink merkt op: 'Het beeld dat uit het recent onderzoek ontstaat, is al met al veel genuanceerder dan het traditionele beeld van de Dordtse leerregels als een streng 'hardliners' geschrift'. Volgens Van den Brink is er op allerlei onderdelen aan de Dordtse leerregels geschaafd tijdens de arbeid die de commissie verrichtte.  Dit met het doel dat de leerregels zoveel mogelijk de opinie van de afgevaardigden vertegenwoordigden. Van den Brink meent dat het goed is om nu het 400 jaar geleden is dat de synode vergaderde dit strenge en onterechte  beeld van Dordt bij te stellen (bron: Dr. G van den Brink 'Dordt in context' Heerenveen, 2018). 
​
3.5. Het strenge beeld van Dordt bijstellen 
Dat idee van Van den Brink is mij uit het hart gegrepen. Dordt heeft samen met alle heiligen de predestinatieleer van Calvijn corrigerend verwerkt. Onderling waren er vele verschillen en geschillen. Toch hebben de Dordtse vaderen een mooi pastoraal geschrift vervaardigd ondanks de moeizame bevalling die er aan voorafging. In het voorwoord op de Leerregels geven zij het geheim aan. Jezus heeft gezegd tegen Zijn kerk: 'Ik ben met jullie  (...) tot aan de voleinding van de wereld'.  

Schema Dordt:
Verkiezing is God de oorzaak
Verwerping is de mens de oorzaak. God laat de mens liggen in ellende waarin men zichzelf gestort heeft.  
Powered by Create your own unique website with customizable templates.