500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De bundel psalmen 120-134
    • Leesmethode
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Psalm 123
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Storm over de wereld
    • 'Heel verschillend en toch éénNieuwe pagina
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Traag tot toorn
    • De omkeer van God in het Oude Testament
    • Heilig is zijn naam
    • Donatisten
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Tijd geest Een perspectief op mens en tijd
    • De Tovenaar en de Profeet
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • De tovenaar en de profeet
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
Jabik Veenbaas
De Verlichting als kraamkamer
​

Wie is Jabik Veenbaas
​
Jabik Veenbaas (1959) is filosoof en vertaler van de werken van de Duitse filosoof  Immanuel Kant. Op een Belgische site werd dit boek wat we bespreken afgekeurd. Veenbaas zou de Verlichting en met name de empiristen als David Hume geen recht doen. Hij zou hen te oppervlakkig en uit tweede hand citeren. In de Volkskant staat echter een lovende recensie op dit boek. Daar staat: 'In zijn boek De Verlichting als kraamkamer, waarin hij vijftien Verlichtingsdenkers bespreekt, maakt filosoof Jabik Veenbaas duidelijk dat de Verlichting niet het tijdperk van de rede was, maar het tijdperk waarin het vertrouwen in de rede zo sterk werd ondergraven, dat wanhopige pogingen ondernomen moesten worden om de daardoor blootgelegde afgrond van angst en twijfel te overbruggen'(aldus Chris Rutenfrans in de Volkskrant).  Zo zijn er nog meer lovende recensies te noemen maar dit even terzijde. Kritiek mag er zijn...  
​De definitie van verlichting volgens Kant                                                                                    ​Veenbaas begint met de vraag of de Verlichting een begin heeft. In zijn essay 'Beantwoording van een vraag: wat is Verlichting?' stelt Kant dat verlichting niets anders is dan het uitreden van de gewone man uit de onmondigheid. Men dient de moed te hebben om te denken (sapere aude) los van wat de kerk denkt en de staat of vorst te berde brengt. Kant zag in Frederik van Pruisen een mooi voorbeeld van een verlicht vorst die zijn onderdanen vrijheid gaf in denken en hen liet meedenken. Wie zo tegen de Verlichting aankijkt, ziet de Verlichting niet alleen opduiken in de 17de een 18de eeuw. Zelfs de reformatoren zou men kunnen zien als verlichte mensen maar dan wel in de ware zin van het woord. Zij durfden te denken los van de mening van de kerk en staat.  Wel hielden zij een halt voor de Schrift en dat deden de verlichte filosofen van de 17de en 18de eeuw niet.     

​Afrekening met Aristoteles
​
Leerde Aristoteles dat de natuur bestond uit innerlijke bezielde krachten,  een man als Descartes zag de natuur meer als een mechanisme. Als een groot uurwerk dat men kan bestuderen omdat er vaste natuurwetten gelden. Galilei leerde dat de aarde om de zon draait (heliocentrische) in plaats van de zon om de aarde zoals Aristoteles leerde (geocentrisme). Kortom de filosofie van de Middeleeuwen werd opgebroken... 

De nadere reformatoren en hun wereldbeeld
Jabik Veenbaas noemt de nadere reformatoren niet. Toch wil ik hun visie op het nieuwe wereldbeeld onder de aandacht brengen. Voetius en zijn leerling Koelman, die zich baseerden op Aristoteles, moesten niets hebben van de filosofie van Descartes. Toen Balthasar Bekker, in de lijn van Descartes, stelde dat de kometen aan vaste natuurwetten voldeden in hun loop in de ruimte, kwam hij in conflict met Voetius en Koelman die stelden dat kometen aankondigers zijn van onheil. Voetius en Koelman die zich baseerden op het wereldbeeld van Aristoteles stelden dat de Bijbelschrijvers het bij het rechte eind hebben dat de zon om de aarde draait.

De wereld van aanschouwing
Koelman en Voetius hanteerden in hun scholastische benadering een Aristoteles die van roomse smetten vrij was. Helaas zaten zij vast in een wereldbeeld van aanschouwing. Het is het wereldbeeld van de gewone man en niet die van de geleerde van de 17de eeuw. De telescoop van Galilei en diens visie corrigeerden dit wereldbeeld terecht. Alleen veel Verlichters hielden geen halt voor Gods Woord... Van het een kwam helaas het ander. De zon mag dan niet letterlijk stil hebben gestaan zoals men stelt in Jozua 10:12 (maar wel in waarneming) maar daarom hoeft men het wonder niet te ontkennen. Een verkeerde beschrijving in natuurkundig opzicht sluit het wonder niet.
​
​
Verlichting in ruwweg twee fasen
​
Veenbaas deelt de Verlichting in, in ruwweg twee fasen. Die van de rationalisten van de 17de eeuw, met Descartes en Spinoza als gangmakers en die van de 18de eeuw met filosofen als David Hume, Lamettrie Rousseau en Kant. Veenbaas zegt: 'Wanneer je de Verlichting wilt typeren, dien je de 18de eeuwse kritiek op de rationalisten (van de 17de eeuw) naar mijn mening in je typering te betrekken' (p. 16). Veenbaas stelt dat hij Descartes en Spinoza als belangrijke overgangsfiguren ziet. Zij zijn de wegbereiders die toch voor de drempel van het nieuwe tijdperk bleven staan (p.16). 

​De rede kwam ook onder de kritiek te staan
​Veenbaas laat zien dat de menselijke rede niet kritiekloos op een voetstuk werd geplaatst. Integendeel!, de rede werd ook zelf bevraagd. Verschillende filosofen waarschuwden tegen de ziekelijke neiging om alles te willen begrijpen. Veenbaas ziet Descartes, Spinoza en Leibniz als de meest uitgesproken rationalisten van de zeventiende eeuw waar de achttiende-eeuwse verlichtingsdenkers zoals David Hume, Lamettrie Rousseau en Kant,  zich tegen afzetten. Men werd wantrouwig tegenover alles wat niet via de empirische weg (de gegeven werkelijkheid) tot stand kwam. Dat leidde tot twijfel over wat waarheid is... Een man als Rousseau koos daarom voor een leven dicht bij de natuur en het gevoel. Zo liep de Verlichting uit op de romantiek, het gevoel. Het failliet van de rede zorgde dus voor een opleving van het gevoel. Helaas keerde men niet terug naar de Bijbel en naar God. Ook in de romantiek stond de mens centraal. Nu niet zijn rede maar zijn gevoel...  

Een boeiend  en triest boek
Veenbaas schreef een boeiend boek over het failliet van de rede. .. Tegelijkertijd laat het boek zien dat wie God en Zijn Woord verlaat en de weg van de eigen rede of het gevoel gaat, verzandt in leegte en twijfel. Luther noemde de rede de grote hoer. Zij laat alle leugen toe maar sluit zich af van de Waarheid.       
​De enige geluksbestemming van de mens ligt in de omgang met God die alleen de Waarheid is, bezit en in Zijn Woord uitdeelt, volgens de reformatoren. De wijze Salomo, ging hen voor toen hij in Prediker 12 vers 12 en 13 schreef ´Mijn zoon! wees gewaarschuwd; van vele boeken te maken is geen einde, en veel lezen is vermoeiing van het vlees.  Van alles, wat gehoord is, is het einde van de zaak: Vrees God, en houd Zijn geboden, want dit betaamt allen mensen´
.
Powered by Create your own unique website with customizable templates.