500 jaar Luther - Alles over het leven van Luther
  • Wij
    • De juichkreet van de reformatie
    • Actueel
    • Thomas More
    • Zijn Joden intelligent?
    • Met een beroep op Luther
    • De bede in de doop: Altijd wil regeren
    • Een moderne vraag
    • Het genadeverbond in het doopformulier
    • Het genadeverbond volgens Jongeleen
    • De volkomen leer van de zaligheid
    • Werkverbond
    • Apologie in tweevoud
    • De almacht van God
    • Een kanttekening bij de theocratie
    • De uitverkiezing bij Luther, Kohlbrugge en Boston
    • Studentenangst
  • Leven
    • Zijn voornaam
    • Zijn achternaam
    • Zijn levensloop
    • Zijn navolgers
    • Zijn ontwikkeling
    • Zijn tijd
    • Zijn worsteling
    • Zijn Augustinus
    • Zijn vrouw en zijn vriend
    • Zijn Nicolaas van Lyra
    • Zijn Psalm 118
    • Zijn Johannes Hus
    • Zijn Reuchlin
    • Zijn Erasmus
    • Zijn tegenstander: Aristoteles
    • Zijn pausen
    • Zijn begin als reformator
    • Zijn pleidooi voor kerkhervorming
    • Zijn besmette imago
    • Zijn Thomas Müntzer
    • Zijn Schriftuitleg
    • Zijn Johannes Agricola
    • Zijn disputen
    • Zijn onderscheid tussen schrift en gesproken Woord
    • Zijn Schriftvisie
    • Zijn postmodernisme
    • Zijn leesroute
    • Zijn uitleg
    • Zijn tafelgesprekken
  • Geschriften
    • Zijn 97 stellingen
    • Zijn 95 Stellingen
    • Brief aan Albrecht von Mainz
    • Brief aan christelijke adel
    • Babylonische gevangenschap
    • Over de goede werken
    • De vrijheid van een christen
    • Brief aan de raadsheren
    • Brief aan Nederland
    • De bruiloft te Kana.
    • De kloostergeloften en het huwelijk
    • Brief van een vertaler
    • Brief van Jacobus
    • Brief aan de Romeinen
    • De brief aan de Galaten
    • De goede Herder
    • De studie theologie
    • De knechtelijke wil
    • Tegen de Joden
    • Tegen het pausdom.
  • Verwant
    • Johannes Huss
    • Reuchlin als voorloper
    • Calvijn
    • Guido de Brès en Menso Alting
    • Borstius
    • Koelman
    • Van der Groe
    • Maccovius
    • Comrie
    • Comrie' s volgers (1)
    • Comrie's volgers (2)
    • Ebenezer Erskine
    • Ralph Erskine (1)
    • Ralph Erskine ( 2)
    • Breuk: Kant en Nietzsche
    • Kohlbrugge
    • J A Wornser sr
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis
    • Barth
    • Bonhoeffer
    • Bultmann
    • Hoornbeeck
    • Eta Linnemann
  • Bijbel
    • The gospel according to Isaiah 53
    • De zeventig weken en de grote verdrukking
    • Lukas 2
    • Wees sterk en moedig (Salomo)
    • Gods rechtszaak in Jesaja 1 en Micha 6
    • Jeremia 46:10 een slachting voor de HEERE
    • Het boek Job
    • Psalm 1 en 2
    • Psalm 7
    • Psalm 42
    • Psalm 51
    • Psalm 72
    • Psalm 77
    • Psalm 124
    • Leeslint Psalm 110
    • Psalm 110 in Hebreeën
    • Psalm 110
    • Psalm 120
    • Psalm 121
    • Psalm 122
    • Vergilius en Jesaja
    • Klacht op goede vrijdag van Jezus
    • (niet) ter wille van Israel (Jesaja 40-55)
    • De ware wijnstok
    • Nieuwe vertalingen
    • Subtiele Schriftkritiek
    • Leeslint Jeremia
    • Gedichten en Psalmen
    • Cursus Bijbels Grieks
    • Aramees in Jeremia 10:11
    • Openbaring 13
    • Vertaling Jesaja 63:1-6
    • Edom in Jesaja 34 en 63
    • Wie schreef Genesis ?
    • De betekenis van de men in Jesaja 35:1a
    • Geduld volgens Jakobus
    • Lopend vuur
    • Retoriek in 1 Korinthe 15
    • Het misoffer en Maleachi 1:11
    • De instructies in 1 Timotheus 4 nader bekeken
    • Het eenmalige offer
    • Keizer Augustus
    • De verwoesting van Jeruzalem
    • De tweevoudige gebiedende wijs in het Nieuwe Testament
    • Een afgesneden zaak
    • Schepping in Genesis 1
    • Schepping in Genesis 2 vers 4 b en verder
    • De val in Genesis 3
    • Meditatieve momenten
    • Het Hooglied is meer dan een liefdeslied
    • De oerrol van Jeremia
    • Schriftoverdenking
    • Cursus Hebreeuws
    • Cursus Hebreeuws vervolg
    • Wat staat er in het Hebreeuws en in het Grieks??
    • Joodse gebeden en liederen
    • Openbaring 7,8,9
    • Openbaring 15 en 16
    • Zijn de brieven aan Timotheus van Paulus?
    • jongeling te Nain
    • Het paradijs
    • Tekst en uitleg
    • Een bewogen prediker
    • Gezanten namens Christus
    • Het tweevoudige doel van de doop
    • De dode zeerollen
    • Het genadeverbond in de Schrift
    • De evolutie van de Bijbel
    • De 'theios aner' en Jezus
    • Esther en de Reformatie
    • De plaats en de betekenis van het boek Ruth
    • Zie Mijn Knecht
    • Jesaja 53
    • 'Ere zij God' nader bekeken
    • Gods woord houdt stand
    • Laat ons overvaren
    • 666
    • Simson
    • Bart Kamphuis
    • Jesaja 7:14
    • De auteurs van Jesaja
    • Psalm 137
    • De geloofstaal van Jona
    • Job de lijdende rechtvaardige
  • Boek
    • Er klopt niks van Onthutsende onthullingen over de evolutietheorie
    • Vergeving en herstel (Anselmus)
    • Evolutie Een ei zonder kip
    • Kan de wetenschap alles verklaren?
    • Boven tijd en toeval
    • Zwingli De Labadie Kohlbrugge
    • De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften
    • Erasmus Begrepen uit de geest der renaissance
    • Athanasius De menswording des Woords
    • Ontluikend christendom
    • Ik ben de HEERE, Uw God, Ebenezer Erskine
    • Boeken over de Psalmen
    • Het verraad der clercken
    • Willem Teellinck Soliloquium
    • Brokkelbrein
    • 1 zo'n mannetje
    • Benne Holwerda herdacht
    • De wereldwijde vloed
    • Een nieuwe geboorte
    • De heruitgave van "Een beschouwing van het verbond der genade"
    • De val van Prometheus
    • De held met duizend gezichten
    • De slag om het hart
    • Het paradijs
    • The Hebrew Bible
    • De doop volgens ds G Boer
    • De zekerheid van het heil
    • Luther voor leken
    • Midden in het leven
    • Adam waar ben jij?
    • Calvijn en zijn uitleg van de Psalmen
    • Kerstens visie op Boston
    • Bemind Henri Nouwen in gesprek
    • Het Hooglied van Salomo
    • Verhaal en feit in de Bijbelse tijd
    • De tijdgeest verstaan
    • Als vrouwen het woord doen
    • Luther on Jews and Judaism
    • Dominicanen in meervoudig perspectief
    • Jesus and the eyewitnesses The Gospels as Eyewitness Testimony
    • Boeken over Jesaja
    • Calvijns klassieke opleiding
    • Academische herdenkingen
    • Dr. C Steenblok
    • Boeken in het kort
    • Kersten in kleur
    • Kersten en het genadeverbond
    • Boston en het genadeverbond
    • Bullinger en het genadeverbond
    • Laurus Boone
    • Eerherstel voor Boone
    • Leeslint doopbelofte
    • Leeslint kinderdoop
    • Dr. J.G. Woelderink Verbond en bevinding
    • Reformatie toen en nu
    • Reformatie vandaag
    • Om het behoud
    • Thomas Boston
    • Separatisme en wereldgelijkvormigheid
    • Wetenschap of vooroordeel?
    • Jeruzalem en Athene
    • Gereformeerde scholastiek
    • Théodore de Bèze
    • De jonge Luther
    • Luther, een sympathieke potentaat.
    • En alzo zal geheel Israel gered worden'
    • Liefde voor Israel
    • Verwacht u Hem?
    • Voetius en de sabbat
    • Het rechtvaardigend geloof
    • Letterknechten
    • Israel in het geding
    • Comrie en het ABC van het geloof
    • Het Oude Testament
    • Het hart van Torah
    • Algemene genade
    • Herman Dooyeweerd
    • De reformatie der prediking
    • De gemeene gratie
    • De grote ontsporing
    • Athanasius als bestrijder der Arianen
    • De reformatie van koning Josia
    • Melanchtons humanisme
    • Melanchton en de oude kerkvaders
    • De Verlichting als kraamkamer
    • Was de Reformatie een vergissing?
    • Luther in het oordeel van Sorbonne
    • Katharina von Bora
    • Het merk Luther
    • De Bijbel als boek van schoonheid
    • Leeslint de dochter van Jefta
    • De Nadere Refomatie van het gezin
    • C.S Lewis De zeebries der eeuwen
    • Mozes en Hammurabi
    • Leeslint de grondtekst
    • Leeslint scriptie schrijven
    • Leeslint de hereniging van 1892
    • Leeslint divers
    • Leeslint vader en zoon
    • Leeslint schepping en evolutie
    • Leeslint Bijbelse sleutelwoorden
  • Politiek
    • Wokeland Coen de Jong
    • Geuzen en glippers
    • Weimarrepubliek
    • Geuzen aan de macht
    • Geuzen in de lage landen
    • Hoop voor de aarde
    • Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
    • Huntingto versus Fukuyama
    • De schijn-elite van valse munters
    • Ode aan het klootjesvolk
    • Op de bank
    • Socratisch motiveren
    • Gevaren van de moderne kapitalistische wereld
    • Luther over de koopman en dewoeker
    • Een land van kleine buffers
    • Democratie en autocratie
    • J.J. Buskes Het nationaalsocialisme
    • De draagbare Ter Braaak
    • Een ongemakkelijke waarheid
    • Dames voor Darwin
    • Prinses Irene en prins Carlos Hugo
    • Microfobie De cult van het kolossale
    • Strijdvaardig leven. In het spoor van Socrates, Seneca en Samoerai
    • De onmisbaren
    • Zetelroof Geerten Waling
    • Framing
    • Bore out
    • Kemal Mustafa
    • Politiek bij een geopende Bijbel
    • Eigen volk eerst
    • Edmund Burke
    • Oikofobie Thierry Baudet
    • Baudet en het kabinet
    • Keynes en de staatskas
    • Marx: zijn geboorteplaats en zijn leven
    • Standbeeld voor Marx
    • Marx' materialisme
    • Opium van het volk
    • Vervreemding
    • Ottho Gerhard Heldring
    • Pieter Jelles Troelstra
    • Het doopformulier besproken
    • Niet bij brood alleen
  • Dordt 400
    • De synode van Emden 1571
    • Leerregels les 1
    • Samenvatting Les 1
    • Leerregels les 2
    • Samenvatting les 2
    • Leerregels les 3
    • Wat maar vooral ook hoe
    • Leerregels les 4
    • Leerregels les 5
    • Leerregels les 6
    • Beelden van synode en land
    • Beeld van een vis in sterk stromend water
    • Theologische uitdrukkingen
    • De plaats van de leerregels
    • Les opzet eerste ochtend
    • Historische context
    • Waarom de Synode
    • Waarom Dordrecht
    • Waarom Bogerman
    • Synodeleden
    • Johannes Drusius de voorbereider van de Statenvertaling
    • De Statenvertaling
    • Johannes Maccovius
    • Kloosterkerk Den Haag
    • Kerend tij in Utrecht
    • Algenoegzaam
    • De welmenende roeping in de Dordtse leeregels
    • Pastoraal
    • Zondag 20
    • Het doopformulier uitgelegd
    • Dordt in diskrediet
    • Van Dordt naar Ulrum
    • Beza en de verkiezing
    • De verschillen na de Synode
    • Cornelis Hoen
    • Jacobus Trigland
    • De (theo)logische visie tijdens en na Dordt
    • Wordt heel de wereld zalig?
    • Rechtvaardigmaking van eeuwigheid
    • Bavianen en slijkgeuzen
    • Dubbele predestinatie
    • Augustinus' uitleg van Romeinen 9
    • Luther en de verkiezing
    • De aard van het geloof
    • Natuurlijk licht
    • Catechese
    • Artikel 8 dominees
    • Luther en artikel 8
    • Willem Teellinck en zijn avondmaalsvisie
    • Heilszekerheid
De evolutie van de Bijbel. Wie veranderde de tekst van de Bijbel en waarom?
​Bart D. Ehrman


​De zoektocht van Bart
​In dit boek begint Bart Ehrman in de inleiding zijn levensverhaal te vertellen om zo zijn huidige theologische opvattingen te verantwoorden. Bart zijn ouders waren niet streng kerkelijk. Het waren sociaal bewogen christenen. De Bijbel ging niet heel vaak open. Bart kwam echter in aanraking met evangelische christenen en ging heel fanatiek aan Bijbelstudie doen. Hij ging theologie studeren aan een behoudende school waar men de Bijbel zag als Gods onfeilbare woord. Bart ging steeds stelliger geloven in de Bijbel en in Jezus maar hij hongerde ondertussen ook naar gefundeerde kennis van de Schrift en daarom ging hij de grondtalen bestuderen aan het Princeton.

Een wissel ging om
Aan het Princeton ging zijn orthodoxe visie, de Schrift is Gods Woord, wankelen. Bart ontdekte namelijk dat er veel handschriften in omloop zijn van de Bijbelteksten. De oorzaak is dat men destijds de Bijbel overschreef. Mensen maken per ongeluk fouten bij het overschrijven of sommigen deden het bewust. De vraag boeide hem:  welke handschriften zijn juist? Er ging een wissel om want Bart zag in dat de zoektocht naar de echte oorspronkelijke tekst van bijvoorbeeld het evangelie van Markus ondoenlijk was en al zou men het echte evangelie van Markus vinden, hoe betrouwbaar zou dat dan zijn? De vraagtekens begonnen aan het Princeton te groeien. Was Markus niet net als de kopiisten die de Bijbel overschreven en soms hun eigen visie er aan toevoegden? Bart projecteerde zijn stellige zwart-wit visie op de kopiisten terug naar de schrijvers van de Bijbel. Bart werd steeds meer van mening dat de Bijbel een gewoon menselijk boek is.  De Bijbel is niet alleen vertaald door mensen, overgeschreven door mensen van destijds maar ook de eigenlijke schrijvers zoals Markus waren gewoon mensen met hun eigen opvattingen en ook zij gaven het leven van Jezus gekleurd weer.

Bart als hoogleraar Nieuwe Testament
In dit boek doet Bart verslag van dat proces. Bart is nu inmiddels een gerenommeerd hoogleraar Nieuwe Testament. Zijn boeken hebben wetenschappelijk gezag... Daar ligt de voetangel. Waar ging het mis bij Bart? Mijns inziens ligt het volgende daar aan ten grondslag. Ehrman verkreeg een starre visie op Schrift door zijn omgang met evangelische christenen. De Bijbel kan geen afwijkingen bevatten hoe klein deze ook mogen zijn. Elke letter moet kloppen. In dit boek geeft Bart toe dat de verschillende handschriften veelal van elkaar afwijken vanwege onbeduidende spellingverschillen. Natuurlijk zijn er hier en daar ook beduidend grotere afwijkingen maar de reformatoren zoals Calvijn en vooral Beza die ook aan tekstkritiek deden, deinsden niet terug voor dit soort verschillen. Bij hen leidde tekstkritiek, wat is mogelijkerwijs de echte tekst, niet tot Schriftkritiek en een aantasting van het gezag van Gods Woord. Bij Bart helaas wel.

Ehrman en Darwin
De  eerste titel van dit boek is raak gekozen: De evolutie van de Bijbel. Het is niet de echte titel van het boek maar het is een pakkende titel die wellicht de uitgever of vertaler er aan toe heeft gevoegd. De titel zet aan het denken. Mijns inziens is er een overeenkomst tussen Ehrman en Darwin. Beide geleerden trekken grote conclusies uit kleine veranderingen die zij waarnemen. Zij redeneren door... Ik wil dit verduidelijken. Neem Darwin. Darwin was groot gebracht met een starre visie op de soorten: soorten zijn absolute constanten. Met die visie in het hoofd kwam hij aan op de Galapagos eilanden. Op de Galapagos eilanden ontdekte Darwin echter in diverse biologische contexten allerlei soorten vinken. Deze vinken pasten zich aan, aan de omstandigheden. Een mooie ontdekking die er voor zou  moeten zorgen dat hij zijn visie op soorten zou bijstellen Maar Darwin ging veel verder  en zo kwam hij tot zijn allesomvattende visie dat het ene soort is ontstaan uit het andere soort door aanpassing.

Bart in het spoor van Darwin...
Bart had destijds ook een starre visie op de Bijbel. Het is letterlijk door God zo gezegd en in de mond gelegd (mechanische inspiratie). In zo'n geval leidt elke variant tot een motie van wantrouwen. Maar wie de menselijke inbreng en door de Geest geleiden aanpassing aan de omstandigheden in ogenschouw neemt en beseft dat het gaat om heel kleine aanpassingen binnen het soort (tekstkritiek), die zal niet komen met zo grote motie van wantrouwen tegen heel Gods Woord. De martelaren in de vroege kerk en ten tijde van de reformatie ontvingen zoveel kracht uit het Woord van God dat zij de dood met kalmte tegemoet traden. Voor die geheime kracht van het Woord sluit Ehrman zich af. Zijn boek is een grote motie van wantrouwen tegen Gods onfeilbaar Woord. Wat iets anders is of elke tekst onfeilbaar is overgeleverd. Echter de belangrijke kern van Gods Woord is zeer helder als de Geest ons verlicht en daar zit nu juist de kneep bij Bart Ehrman. De vier evangelisten in de Bijbel wijzen ons het spoor wat we hebben te gaan...

​Elk vogeltje zingt Zijn lied
Wat betreft de oorspronkelijke auteurs, elk vogeltje zingt zoals het gebekt is. Markus zong weer anders over Jezus dan Johannes. Beide schrijvers was het te doen om het geloof in Jezus te wekken bij de lezer. Wat de ene  schrijver weglaat vult de andere schrijver weer aan. De schrijver van de brief aan de Hebreeën noemt dat een wolk van getuigen. Zouden al die getuigen dezelfde woorden gebruiken en precies hetzelfde getuigen dan zou Bart zeggen: door gestoken kaart. Ze praten elkaar na. Nu hebben zijn dingen gemeen maar ze vullen elkaar ook  aan. Zo wordt de getuigenis over Jezus voller en meer divers. Dat is ook precies wat men mag verwachten van verslagen van getuigen, geleid door de Heilige Geest die een boodschap hebben voor hun hoorders: wie in Jezus gelooft, heeft het eeuwige leven. Bart gaat voorbij aan deze getuigenis. Hij wenst geen gelovige te zijn die zich laat omringen en meevoeren door deze grote wolk van getuigen... (Hebreeën 12:1).
Powered by Create your own unique website with customizable templates.