Thomas More: utopist en ketterjager
Wie hij niet was
Thomas More (een Engelsman 1478-1535) is verbonden met zijn boek Utopia (1516). In dit boek beschrijft hij de ideale samenleving. Wie Thomas More beziet vanuit zijn boek denkt dat hij te maken heeft met een humane, sociaal bewogen en tolerante man. More schreef namelijk: 'Het eiland (Utopia) heeft een verscheidenheid van godsdiensten. Niet alleen van streek tot streek lopen die uiteen, maar zelfs binnen het bestek van één stad: er zijn Utopiërs die de zon, anderen die de maan of een der planeten als godheid aanbidden. (...) Maar de grote meerderheid is daar veel te verstandig voor, en gelooft aan geen van deze goden, maar aan één goddelijk wezen, verborgen, eeuwig, onmetelijk, ondoorgrondelijk,...'. Marx en Engels zagen in de Utopia van More bijna de blauwdruk van de socialistische heilstaat die zij voor ogen hadden...
Zalig en heilig verklaard
De rooms katholieke kerk heeft More eerst zalig verklaard (1886) en later heilig verklaard (1935). De kerk deed dit vanwege de politieke inzichten naar men zegt. Maar het zal eerder met zijn trouw aan de rooms katholieke kerk te maken hebben gehad. Hij steunde de kerk door dik en dun.
Wie hij wel was More was de vriend van de humanist Erasmus. More was echter een fanatieke aanhanger van de rooms katholieke kerk. In 1523 schreef hij 'Responsio ad Lutherum' en hij noemde Luther 'een aap' en 'een dronkaard'. Maar het werd nog erger... More schreef in 1529, 13 jaar na Utopia 'A Dialogue concerning Heresies'. Dit is een boek waarin hij geen enkele ruimte geeft aan de dialoog met de protestanten en hervormers. Hij pleit in dat boek zelfs voor het verbranden van hervormers omdat het ketters zijn. Maar het werd nog erger... More voegde als minister van Hendrik de achtste de daad bij het woord. Hij liet mensen vervolgen en folteren omwille van hun religie. Toen Hendrik de achtste ging scheiden, keurde de paus dit af. More, die trouw bleef aan Rome deed afstand van zijn ministerschap. More keerde zich tegen Hendrik de achtste en werd uiteindelijk door hem ter dood veroordeeld.
De oorzaak van het contrast
De cultuurfilosoof Hans Achterhuis merkt het contrast tussen het boek Utopia en leven van Thomas More zelf op in zijn boek 'Koning van Utopia. Nieuw licht op het utopisch denken'. Doorgaans stelt men dat Utopia geschreven is door een jonge idealistische Thomas More en dat de latere More een andere mening was toegedaan. Achterhuis ziet Utopia niet als een blauwdruk voor een ideale samenleving. Om die reden heeft More dit boek niet geschreven volgens Hans Achterhuis. More schreef dit boek net als zijn vriend Erasmus de 'Lof der zotheid' schreef namelijk op spottende toon, meent Achterhuis (zie blz. 56 van 'Koning van Utopia'. Nieuw licht op het utopisch denken'). Om die reden kon hij er later gemakkelijk afstand van nemen. Hij nam de maatschappij op de korrel in Utopia en nam Utopia zelf met een korreltje zout.
Utopie als literair genre
Thomas More was niet de eerste die een utopie beschreef. Utopieën zijn namelijk blauwdrukken voor/ beschrijvingen van een ideale samenleving. De naam Utopia (betekent nergens-land) die Thomas More gaf aan zijn werk en het genre wat hij aansneed is wel een model geworden. Schrijverijen die lijken op Utopia noemt men om die reden utopieën en de schrijvers utopisten.
More en zijn voorganger(s) en navolger(s)
More was daarom niet de eerste die een utopie schreef. Zo beschreef Plato de ideale staat en na More schreef Francis Bacon 'New Atlantis' met het huis van Salomo. Het huis van Salomo is niet de tempel van de HEERE maar de tempel van de techniek. Bacon meende dat in de toekomst de wereld door wetenschap en techniek een soort paradijs zal worden. Utopieën lijken dus op het verloren paradijs.
Utopieën schieten tekort
Hans Achterhuis is niet zo gesteld op utopieën. Door het menselijke tekort worden zij nooit gerealiseerd of ze worden met geweld door gevoerd. Te denken valt aan het communistische heilssysteem. In de tijd van de tsaren werden diegenen die het niet eens waren met de tsaren naar Siberië verbannen. De communisten die het heil beloofden voor de arbeiders deden precies hetzelfde als hun voorgangers de tsaren. Wie het niet men het eens was, werd verbannen naar Siberië. Een vos verlies dus wel zijn haren maar niet zijn streken en zo is het ook met de mens gesteld.
Anti-utopisten
Tegenover de utopisten staan de Amish volgens Hans Achterhuis. Zij geloven niet in een ideale samenleving die in de toekomst ligt. Zij grijpen terug op het verleden. Vooruitgangsgeloof kennen ze niet of nauwelijks. De vraag is overigens of dit de juiste houding is voor een christen of gaan christenen in West Europa juist te veel mee met het menselijke vooruitgangsgeloof? Zijn we geen pelgrims die op doorreis zijn naar een beter Vaderland?
Openbaring als blauwdruk
Kortom hoe zit het met ons als christenen? Ook wij hebben een blauwdruk voor een ideale samenleving. Die kan men vinden in het boek 'Openbaring' . Openbaring 21 grijpt overigens weer terug op Jesaja 65:17 waar reeds utopisch gesproken wordt van een nieuwe aarde. Kenmerkend van deze nieuwe aarde is niet de materiele toestand. Het gaat vooral om het geestelijke aspect. Het nieuwe uit zich in de gerechtigheid die er permanent woont (Jesaja 65:17 en 2 Petrus 3:13).
De Weg naar deze utopie
De Weg naar deze heerlijke utopie is Christus. Wie in Hem gelooft en zich laat wassen in Zijn bloed zal straks wonen op deze nieuwe aarde. Deze utopie (nergens-land) zal dan werkelijkheid worden. Daar staan geen feilbare mensen voor in! God Zelf zal dit doen! Hij zal die nieuwe hemel en aarde scheppen (Ik zal Jesaja 65:17). Nog is er plaats... Zondaren van het menselijke geslacht worden genodigd om zich te laten wassen in het bloed van het Lam. Niemand is te slecht, te oud of te koud. Hij geneest alle zondaren die tot Hem komen...
Wie hij niet was
Thomas More (een Engelsman 1478-1535) is verbonden met zijn boek Utopia (1516). In dit boek beschrijft hij de ideale samenleving. Wie Thomas More beziet vanuit zijn boek denkt dat hij te maken heeft met een humane, sociaal bewogen en tolerante man. More schreef namelijk: 'Het eiland (Utopia) heeft een verscheidenheid van godsdiensten. Niet alleen van streek tot streek lopen die uiteen, maar zelfs binnen het bestek van één stad: er zijn Utopiërs die de zon, anderen die de maan of een der planeten als godheid aanbidden. (...) Maar de grote meerderheid is daar veel te verstandig voor, en gelooft aan geen van deze goden, maar aan één goddelijk wezen, verborgen, eeuwig, onmetelijk, ondoorgrondelijk,...'. Marx en Engels zagen in de Utopia van More bijna de blauwdruk van de socialistische heilstaat die zij voor ogen hadden...
Zalig en heilig verklaard
De rooms katholieke kerk heeft More eerst zalig verklaard (1886) en later heilig verklaard (1935). De kerk deed dit vanwege de politieke inzichten naar men zegt. Maar het zal eerder met zijn trouw aan de rooms katholieke kerk te maken hebben gehad. Hij steunde de kerk door dik en dun.
Wie hij wel was More was de vriend van de humanist Erasmus. More was echter een fanatieke aanhanger van de rooms katholieke kerk. In 1523 schreef hij 'Responsio ad Lutherum' en hij noemde Luther 'een aap' en 'een dronkaard'. Maar het werd nog erger... More schreef in 1529, 13 jaar na Utopia 'A Dialogue concerning Heresies'. Dit is een boek waarin hij geen enkele ruimte geeft aan de dialoog met de protestanten en hervormers. Hij pleit in dat boek zelfs voor het verbranden van hervormers omdat het ketters zijn. Maar het werd nog erger... More voegde als minister van Hendrik de achtste de daad bij het woord. Hij liet mensen vervolgen en folteren omwille van hun religie. Toen Hendrik de achtste ging scheiden, keurde de paus dit af. More, die trouw bleef aan Rome deed afstand van zijn ministerschap. More keerde zich tegen Hendrik de achtste en werd uiteindelijk door hem ter dood veroordeeld.
De oorzaak van het contrast
De cultuurfilosoof Hans Achterhuis merkt het contrast tussen het boek Utopia en leven van Thomas More zelf op in zijn boek 'Koning van Utopia. Nieuw licht op het utopisch denken'. Doorgaans stelt men dat Utopia geschreven is door een jonge idealistische Thomas More en dat de latere More een andere mening was toegedaan. Achterhuis ziet Utopia niet als een blauwdruk voor een ideale samenleving. Om die reden heeft More dit boek niet geschreven volgens Hans Achterhuis. More schreef dit boek net als zijn vriend Erasmus de 'Lof der zotheid' schreef namelijk op spottende toon, meent Achterhuis (zie blz. 56 van 'Koning van Utopia'. Nieuw licht op het utopisch denken'). Om die reden kon hij er later gemakkelijk afstand van nemen. Hij nam de maatschappij op de korrel in Utopia en nam Utopia zelf met een korreltje zout.
Utopie als literair genre
Thomas More was niet de eerste die een utopie beschreef. Utopieën zijn namelijk blauwdrukken voor/ beschrijvingen van een ideale samenleving. De naam Utopia (betekent nergens-land) die Thomas More gaf aan zijn werk en het genre wat hij aansneed is wel een model geworden. Schrijverijen die lijken op Utopia noemt men om die reden utopieën en de schrijvers utopisten.
More en zijn voorganger(s) en navolger(s)
More was daarom niet de eerste die een utopie schreef. Zo beschreef Plato de ideale staat en na More schreef Francis Bacon 'New Atlantis' met het huis van Salomo. Het huis van Salomo is niet de tempel van de HEERE maar de tempel van de techniek. Bacon meende dat in de toekomst de wereld door wetenschap en techniek een soort paradijs zal worden. Utopieën lijken dus op het verloren paradijs.
Utopieën schieten tekort
Hans Achterhuis is niet zo gesteld op utopieën. Door het menselijke tekort worden zij nooit gerealiseerd of ze worden met geweld door gevoerd. Te denken valt aan het communistische heilssysteem. In de tijd van de tsaren werden diegenen die het niet eens waren met de tsaren naar Siberië verbannen. De communisten die het heil beloofden voor de arbeiders deden precies hetzelfde als hun voorgangers de tsaren. Wie het niet men het eens was, werd verbannen naar Siberië. Een vos verlies dus wel zijn haren maar niet zijn streken en zo is het ook met de mens gesteld.
Anti-utopisten
Tegenover de utopisten staan de Amish volgens Hans Achterhuis. Zij geloven niet in een ideale samenleving die in de toekomst ligt. Zij grijpen terug op het verleden. Vooruitgangsgeloof kennen ze niet of nauwelijks. De vraag is overigens of dit de juiste houding is voor een christen of gaan christenen in West Europa juist te veel mee met het menselijke vooruitgangsgeloof? Zijn we geen pelgrims die op doorreis zijn naar een beter Vaderland?
Openbaring als blauwdruk
Kortom hoe zit het met ons als christenen? Ook wij hebben een blauwdruk voor een ideale samenleving. Die kan men vinden in het boek 'Openbaring' . Openbaring 21 grijpt overigens weer terug op Jesaja 65:17 waar reeds utopisch gesproken wordt van een nieuwe aarde. Kenmerkend van deze nieuwe aarde is niet de materiele toestand. Het gaat vooral om het geestelijke aspect. Het nieuwe uit zich in de gerechtigheid die er permanent woont (Jesaja 65:17 en 2 Petrus 3:13).
De Weg naar deze utopie
De Weg naar deze heerlijke utopie is Christus. Wie in Hem gelooft en zich laat wassen in Zijn bloed zal straks wonen op deze nieuwe aarde. Deze utopie (nergens-land) zal dan werkelijkheid worden. Daar staan geen feilbare mensen voor in! God Zelf zal dit doen! Hij zal die nieuwe hemel en aarde scheppen (Ik zal Jesaja 65:17). Nog is er plaats... Zondaren van het menselijke geslacht worden genodigd om zich te laten wassen in het bloed van het Lam. Niemand is te slecht, te oud of te koud. Hij geneest alle zondaren die tot Hem komen...
