De Tovenaar en de Profeet
Twee wetenschappers en hun concurrerende ideeën
over een leefbare toekomst op onze planeet
Charles C Mann
Rond het jaar 2050 zal de wereldbevolking de tien miljard bereiken. Bij de geboorte van zijn dochter destijds die inmiddels volwassen is dacht hij als jonge journalist hoe zal het haar in 2050 vergaan. Dan zal de wereldbevolking tien miljard mensen bevatten.
Mann verdiepte zich in de visie van William Vogt die hij de profeet noemt Vogt is de grondlegger van de milieuorganisaties. Deze profeet stelde dat de mensheid rustiger aan moet doen. Geen vlees meer eten maar plantaardig voedsel is zijn mantra. Maar dat bleek ook niet helemaal te werken.
Vervolgens kwam hij Borlaug op het spoor, die hij de tovenaar noemt. Borlaug wilde juist via techniek het voedseltekort oplossen. Maar ook dat is volgens Mann niet de oplossing. Hij hoopt dat de generatie van zijn dochter er wel uit komt. Zelf grapt hij dat hij maandag. woensdag en vrijdag meent dat Vogt het bij het rechte eind heeft en dinsdag, donderdag en zaterdag dat Borlaug het bij het recht eind heeft. Op zondag houdt hij rust. In dit boek wil hij ons vooral laten nadenken over een leefbare toekomst op onze planeet. Het is ons gezamenlijk probleem.
Uitdagingen
We staan voor enorme uitdagingen. Zoals: hoe gaan we in 2050 tien miljard monden voeden? Hoe gaan we het probleem te lijf van de opwarming van de aarde, met een fatale zeespiegelstijging tot gevolg? Hoe raken we los van vervuilende fossiele brandstoffen zonder al te veel in te leveren van onze huidige leefwijze?
Twee personen en twee verschillende opvattingen
Het boek "De Tovenaar en de Profeet" kan bij deze vragen helpen. De schrijver Mann ging terug in de geschiedenis. Hij was zelf eerst volgeling van William Vogt die stelde dat we eenvoudiger moeten gaan leven en moeten denken aan het ecosysteem waar wij deel vanuit maken anders redden we het niet. Dan zal de wereld onleefbaar worden. Vogt had oog voor de gemeenschap en ons gemeenschappelijke belang maar vooral ook voor het ecosysteem waarin wij leven. Daar tegenover stond Borlaug die meende dat we door techniek de problemen het hoofd kunnen bieden.
Beiden leefden in Mexico net na de oorlog en beiden hadden het beste voor met deze wereld. Toch bestreed Vogt Borlaug. Borlaug werd echter gesteund door Rockefeller, een Amerikaanse rijke familie die controle kreeg over de Amerikaanse olie en oliemagnaat werd. Borlaug wilde meer vrijheid geven aan mensen om hun eigen weg te gaan en om hun van de problemen zoals honger af te helpen. De techniek zou hen daarbij helpen. Graan kun je bijvoorbeeld sneller en beter laten groeien door voeding toe te voegen, gras door kunstmest etc.. Hij meende dat de mensheid via techniek alles kan oplossen . Er zou een ware groene revolutie plaats vinden volgens hem als we de techniek benutten. Mann noemt hem de Tovenaar.
Vogt bestreed Borlaug te vuur en te zwaard (Mann vindt dat een tragedie. Hij zag liever samenwerking) en stelde dat grotere visnetten (techniek) het tekort aan vis niet zal oplossen. Integendeel. Met techniek kun je op korter termijn wel het een en ander bereiken maar je schuift dan wel de problemen door naar de volgende generatie. De vijver zal voor hen leeg blijken te zijn. Consuminderen was zijn motto.
Twee tegenpolen nader bekeken
De Tovenaar, William Borlaug, stond aan de wieg van de Groene Revolutie, die honderden miljoenen mensen van de hongerdood redde door hoogproductieve gewassen in ontwikkelingslanden te introduceren. Borlaug won er de Nobelprijs voor de vrede voor, maar werd aan het einde van zijn leven vooral bekritiseerd, om het verlies aan biodiversiteit en de toegenomen kloof tussen arm en rijk, waar zijn industriële landbouw, leunend op kunstmest en gif voor verantwoordelijk was.
Zijn tegenvoeter de Profeet, de in Nederland minder bekende ecoloog William Vogt, heeft met zijn boek The Road to Survival het denken van de milieubeweging diepgaand beïnvloed. Om de natuur tegen de mens te beschermen is drastische bevolkingspolitiek noodzakelijk en is een bescheidener levensstandaard onvermijdelijk. Klimaatveranderingen betekent volgens hem dat je het draagvermogen (de belastbaarheid) van de natuur hebt overschreden.
Borlaug, de Tovenaar, groeide op een berooide boerderij op en zag productievere landbouw als een bevrijding van de zware landarbeid, die hij iedereen gunde. Vogt, de Profeet, zag zijn geboortedorpje onder de rook van New York verzwolgen worden door suburbs en diersoorten verdwijnen.
Twee levensvisies
Beide geleerden krijgen hun eigen aanhang. Dat is begrijpelijk omdat beide geleerden een totaal andere kijk op het leven hebben. Vogt zag de mens als een gemeenschapswezen die zich dient in te passen in en aan te passen aan zijn natuurlijke omgeving. Borlaug zag de mens het beste floreren als een vrij (liberaal) wezen die zich juist diende te bevrijden van zijn natuurlijke omgeving om zo autonoom te worden. Hij wilde de natuurlijke omgeving naar zijn hand zetten en de klimaatproblemen kun je oplossen met Geo-engineering volgens zijn aanhangers
Vier elementen
Mann bekijkt de visie van de Tovenaar en de Profeet aan de hand van vier elementen: aarde, water, vuur en lucht. Bij elk van deze elementen gaan de volgelingen van Vogt en Borlaug hun eigen weg. Vogtianen menen dat de beste landbouw goede zorg draagt voor de grond en de biodiversiteit en dat valt lastig te realiseren als je net als de aanhangers van Borlaug er slechts één gewas op wil laten staan. Op het punt van het water gaan ook beide volgelingen van Vogt en Borlaug uiteen. Vuur staat voor energiebronnen die zouden op kunnen raken als we onze gang gaan en lucht voor het milieu. Ons leefklimaat is in het geding volgens de Vogtianen als we steenkool blijven gebruiken als energiebron. Ook al proberen we de kwalijke gevolgen met onze techniek weg te nemen zoals de aanhangers van Borlaug opperen.
Geen van beide visies redt het alleen
Mann heeft beide mannen en hun volgelingen onder loep gelegd. Mann ziet in beide benaderingen tekorten. Vooral toen hij Lynn Margulis (1938-2011) ontmoette, raakte hij sceptisch wat betreft het oplossen van de steeds zwaarder wordende milieuvraagstukken en het voeden van 10 miljard monden in 2050. Lynn, een evolutiebioloog stelde dat de mens als soort straks alles zal overwoekeren en dat daardoor de aarde onleefbaar zal worden voor de mens zelf. Op deze manier zouden er al veel diersoorten zijn uitgestorven en de mens is ook zo'n soort. Toch blijft Mann hopen dat Margulis geen gelijk heeft.
Twee visies die ons te samen verder kunnen helpen
Deze twee personen staan symbool voor de twee visies met betrekking tot de leefbaarheid van de aarde. Een gevaar bestaat dat we gaan voor één van beide visies (we raken dan verstrikt in één van beide kampen) maar Mann wil juist door het schrijven van dit boek laten zien dat elk voor elk van beide visies wel wat te zeggen valt (in dat opzicht is hij ook een Profeet die ons anders wil laten kijken) maar dat geen van beide visie op zich genomen de oplossing zal brengen. Een combinatie is gewenst.
Wat kan de mens zelf doen
Hoe we aankijken tegen de mens is voor Mann een belangrijke zaak. Ook op dit punt neemt hij ons mee naar het verleden. In zijn "Oorsprong van de soorten" (Origin of species uitgave in 1859) had Darwin zich op de vlakte gehouden over het punt welke rol de mens precies inneemt in de natuur. Maar daar zou verandering in komen want een paar maanden later in het jaar 1860 vond er in het Oxford museum een debat plaats tussen bisschop Wilberforce en Huxley. De laatste was een zeer fervent aanhanger van Darwin. Veelal wordt gezegd dat Huxley dit debat heeft gewonnen. Mann kreeg dit ook in zijn studententijd voorgeschoteld. Mann heeft echter door grondig onderzoek een verrassend andere kijk op dit debat gekregen.
Huxley zag de mens namelijk slechts als een schakeltje in de natuur. Wilberforce daarentegen stelde dat Huxley de mens zodoende zag als een gevangene van de natuur. Volgens Wilberforce echter is de mens meer dan de natuur en hoeft het met de mens niet fataal af te lopen zoals met bedreigde diersoorten. De mens kan de natuur ook bewerken en ombuigen in zijn voordeel. De mens is dus niet zo maar een soort dat blinkt en verzinkt.
Een keerpunt
Huxley kreeg weliswaar veel aanhangers maar thans is er een keerpunt volgens Mann. Als de mens slecht een onderdeel van de natuur is zoals Huxley beweerde dan kan het fataal met de mens aflopen en wat is dan zijn taak op aarde? Mann beseft terdege wat dan de gevolgen zijn. Dat loopt het met de mens fataal af maar Mann kan zich niet verenigen met die gedachte. Mann vraagt zich af of wij het milieu nog kunnen redden door ons gedrag (profeet) of door de techniek slim aan te wenden (tovenaar) of door beide visies of zijn we maar een onderdeel van de natuur en dreigen ook wij te verdwijnen? Mann hoopt op het eerste en schept moed uit de wereldliteratuur. Het boek van Daniel Defoe, die schreef over Robinson Crusoe. is zijn inspiratiebron. Crusoe wist ook als enige na een schipbreuk te overleven op een eiland maar voor een christen is er natuurlijk een nog betere Bron.
De christen
Als christenen kunnen we namelijk beslist een heel goede bijdrage leveren aan het milieu. De mens is niet gedoemd om ten onder te gaan met de natuur zoals Margulis meende. De mens is namelijk geschapen naar Gods beeld en daarom beheerder van deze aarde. Helaas door de zondeval voldoet de mens niet meer aan deze eisen en is de aarde zelf ook vervloekt en is de mens sterfelijk geworden. Maar dat neemt onze plicht niet weg om te zorgen voor deze aarde en om er verantwoordelijk mee om te gaan. In het Paradijs gold de opdracht om te bouwen en te bewaren (Genesis 2:15). Die opdracht geldt nog steeds.
Bouwen maar vooral ook bewaren
Bouwen komt overeen met de Tovenaar uit dit boek van Mann en bewaren komt overeen met zijn visie op de Profeet in zijn boek. We mogen dus niet eindeloos bouwen. De techniek mag deze wereld niet kapot maken. We dienen de techniek daarom voorzichtig in te zetten daar waar deze nodig is om zo deze aarde te bewaren voor de volgende generaties. Het lezen van het boeiende boek van Mann kan ons daar bij helpen. Mann zelf neemt geen positie in maar laat merken dat aan beide visies bezwaren kleven maar vooral ook dat voor beide visies wat te zeggen valt. Een combinatie van beide inzichten is meer dan gewenst. Laten we zeggen: een visiediversiteit!
Neem en lees zou ik zeggen. Het dikke boek (ruim 600 bladzijden met een indrukwekkende literatuurlijst) kost slechts 12,50. en is bestelbaar bij https://www.rainbow.nl/boek/de-tovenaar-en-de-profeet/ (even selecteren met de linkermuisknop en dan met de rechtermuisknop klikken op google doorzoeken klikken en je bent er)
Twee wetenschappers en hun concurrerende ideeën
over een leefbare toekomst op onze planeet
Charles C Mann
Rond het jaar 2050 zal de wereldbevolking de tien miljard bereiken. Bij de geboorte van zijn dochter destijds die inmiddels volwassen is dacht hij als jonge journalist hoe zal het haar in 2050 vergaan. Dan zal de wereldbevolking tien miljard mensen bevatten.
Mann verdiepte zich in de visie van William Vogt die hij de profeet noemt Vogt is de grondlegger van de milieuorganisaties. Deze profeet stelde dat de mensheid rustiger aan moet doen. Geen vlees meer eten maar plantaardig voedsel is zijn mantra. Maar dat bleek ook niet helemaal te werken.
Vervolgens kwam hij Borlaug op het spoor, die hij de tovenaar noemt. Borlaug wilde juist via techniek het voedseltekort oplossen. Maar ook dat is volgens Mann niet de oplossing. Hij hoopt dat de generatie van zijn dochter er wel uit komt. Zelf grapt hij dat hij maandag. woensdag en vrijdag meent dat Vogt het bij het rechte eind heeft en dinsdag, donderdag en zaterdag dat Borlaug het bij het recht eind heeft. Op zondag houdt hij rust. In dit boek wil hij ons vooral laten nadenken over een leefbare toekomst op onze planeet. Het is ons gezamenlijk probleem.
Uitdagingen
We staan voor enorme uitdagingen. Zoals: hoe gaan we in 2050 tien miljard monden voeden? Hoe gaan we het probleem te lijf van de opwarming van de aarde, met een fatale zeespiegelstijging tot gevolg? Hoe raken we los van vervuilende fossiele brandstoffen zonder al te veel in te leveren van onze huidige leefwijze?
Twee personen en twee verschillende opvattingen
Het boek "De Tovenaar en de Profeet" kan bij deze vragen helpen. De schrijver Mann ging terug in de geschiedenis. Hij was zelf eerst volgeling van William Vogt die stelde dat we eenvoudiger moeten gaan leven en moeten denken aan het ecosysteem waar wij deel vanuit maken anders redden we het niet. Dan zal de wereld onleefbaar worden. Vogt had oog voor de gemeenschap en ons gemeenschappelijke belang maar vooral ook voor het ecosysteem waarin wij leven. Daar tegenover stond Borlaug die meende dat we door techniek de problemen het hoofd kunnen bieden.
Beiden leefden in Mexico net na de oorlog en beiden hadden het beste voor met deze wereld. Toch bestreed Vogt Borlaug. Borlaug werd echter gesteund door Rockefeller, een Amerikaanse rijke familie die controle kreeg over de Amerikaanse olie en oliemagnaat werd. Borlaug wilde meer vrijheid geven aan mensen om hun eigen weg te gaan en om hun van de problemen zoals honger af te helpen. De techniek zou hen daarbij helpen. Graan kun je bijvoorbeeld sneller en beter laten groeien door voeding toe te voegen, gras door kunstmest etc.. Hij meende dat de mensheid via techniek alles kan oplossen . Er zou een ware groene revolutie plaats vinden volgens hem als we de techniek benutten. Mann noemt hem de Tovenaar.
Vogt bestreed Borlaug te vuur en te zwaard (Mann vindt dat een tragedie. Hij zag liever samenwerking) en stelde dat grotere visnetten (techniek) het tekort aan vis niet zal oplossen. Integendeel. Met techniek kun je op korter termijn wel het een en ander bereiken maar je schuift dan wel de problemen door naar de volgende generatie. De vijver zal voor hen leeg blijken te zijn. Consuminderen was zijn motto.
- Borlaug en Vogt waren tijdgenoten. Ze reisden door dezelfde landen, hielden zich bezig met dezelfde problemen, maar ontwikkelden volkomen tegengestelde visies daarop. Waar Borlaug geraakt werd door armoede en ondervoeding, zag Vogt overal ontbossing en ecologische degradatie.
Twee tegenpolen nader bekeken
De Tovenaar, William Borlaug, stond aan de wieg van de Groene Revolutie, die honderden miljoenen mensen van de hongerdood redde door hoogproductieve gewassen in ontwikkelingslanden te introduceren. Borlaug won er de Nobelprijs voor de vrede voor, maar werd aan het einde van zijn leven vooral bekritiseerd, om het verlies aan biodiversiteit en de toegenomen kloof tussen arm en rijk, waar zijn industriële landbouw, leunend op kunstmest en gif voor verantwoordelijk was.
Zijn tegenvoeter de Profeet, de in Nederland minder bekende ecoloog William Vogt, heeft met zijn boek The Road to Survival het denken van de milieubeweging diepgaand beïnvloed. Om de natuur tegen de mens te beschermen is drastische bevolkingspolitiek noodzakelijk en is een bescheidener levensstandaard onvermijdelijk. Klimaatveranderingen betekent volgens hem dat je het draagvermogen (de belastbaarheid) van de natuur hebt overschreden.
Borlaug, de Tovenaar, groeide op een berooide boerderij op en zag productievere landbouw als een bevrijding van de zware landarbeid, die hij iedereen gunde. Vogt, de Profeet, zag zijn geboortedorpje onder de rook van New York verzwolgen worden door suburbs en diersoorten verdwijnen.
- De visie van Vogt is al oud. Je komt hem ook tegen bij de Griekse arts Hippocrates Hij schreef in de 5de eeuw v.Chr. Over lucht, water en bodem, en de arts in hem concludeerde dat de mens uit dezelfde elementen bestond. Atmosferische storingen zouden daardoor ook als ziekteverschijnselen in de mens zichtbaar moeten zijn (bron: https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-geschiedenis-van-de-milieubeweging)
Twee levensvisies
Beide geleerden krijgen hun eigen aanhang. Dat is begrijpelijk omdat beide geleerden een totaal andere kijk op het leven hebben. Vogt zag de mens als een gemeenschapswezen die zich dient in te passen in en aan te passen aan zijn natuurlijke omgeving. Borlaug zag de mens het beste floreren als een vrij (liberaal) wezen die zich juist diende te bevrijden van zijn natuurlijke omgeving om zo autonoom te worden. Hij wilde de natuurlijke omgeving naar zijn hand zetten en de klimaatproblemen kun je oplossen met Geo-engineering volgens zijn aanhangers
- Geo-engineering is het opzettelijk grootschalig ingrijpen in de natuurlijke systemen van de aarde, met als doel klimaatverandering, en meer specifiek de opwarming van de aarde tegen te gaan. Voorbeelden:
- Zonlicht weren voordat het de atmosfeer binnenkomt, bijvoorbeeld door ruimteschilden.
- Het plaatsen van spiegels in de woestijn om het zonlicht terug te kaatsen.
- Het uit de buitenlucht filteren en opslaan van CO2, ook wel Direct Air Capture (DAC) genoemd
Vier elementen
Mann bekijkt de visie van de Tovenaar en de Profeet aan de hand van vier elementen: aarde, water, vuur en lucht. Bij elk van deze elementen gaan de volgelingen van Vogt en Borlaug hun eigen weg. Vogtianen menen dat de beste landbouw goede zorg draagt voor de grond en de biodiversiteit en dat valt lastig te realiseren als je net als de aanhangers van Borlaug er slechts één gewas op wil laten staan. Op het punt van het water gaan ook beide volgelingen van Vogt en Borlaug uiteen. Vuur staat voor energiebronnen die zouden op kunnen raken als we onze gang gaan en lucht voor het milieu. Ons leefklimaat is in het geding volgens de Vogtianen als we steenkool blijven gebruiken als energiebron. Ook al proberen we de kwalijke gevolgen met onze techniek weg te nemen zoals de aanhangers van Borlaug opperen.
Geen van beide visies redt het alleen
Mann heeft beide mannen en hun volgelingen onder loep gelegd. Mann ziet in beide benaderingen tekorten. Vooral toen hij Lynn Margulis (1938-2011) ontmoette, raakte hij sceptisch wat betreft het oplossen van de steeds zwaarder wordende milieuvraagstukken en het voeden van 10 miljard monden in 2050. Lynn, een evolutiebioloog stelde dat de mens als soort straks alles zal overwoekeren en dat daardoor de aarde onleefbaar zal worden voor de mens zelf. Op deze manier zouden er al veel diersoorten zijn uitgestorven en de mens is ook zo'n soort. Toch blijft Mann hopen dat Margulis geen gelijk heeft.
Twee visies die ons te samen verder kunnen helpen
Deze twee personen staan symbool voor de twee visies met betrekking tot de leefbaarheid van de aarde. Een gevaar bestaat dat we gaan voor één van beide visies (we raken dan verstrikt in één van beide kampen) maar Mann wil juist door het schrijven van dit boek laten zien dat elk voor elk van beide visies wel wat te zeggen valt (in dat opzicht is hij ook een Profeet die ons anders wil laten kijken) maar dat geen van beide visie op zich genomen de oplossing zal brengen. Een combinatie is gewenst.
Wat kan de mens zelf doen
Hoe we aankijken tegen de mens is voor Mann een belangrijke zaak. Ook op dit punt neemt hij ons mee naar het verleden. In zijn "Oorsprong van de soorten" (Origin of species uitgave in 1859) had Darwin zich op de vlakte gehouden over het punt welke rol de mens precies inneemt in de natuur. Maar daar zou verandering in komen want een paar maanden later in het jaar 1860 vond er in het Oxford museum een debat plaats tussen bisschop Wilberforce en Huxley. De laatste was een zeer fervent aanhanger van Darwin. Veelal wordt gezegd dat Huxley dit debat heeft gewonnen. Mann kreeg dit ook in zijn studententijd voorgeschoteld. Mann heeft echter door grondig onderzoek een verrassend andere kijk op dit debat gekregen.
Huxley zag de mens namelijk slechts als een schakeltje in de natuur. Wilberforce daarentegen stelde dat Huxley de mens zodoende zag als een gevangene van de natuur. Volgens Wilberforce echter is de mens meer dan de natuur en hoeft het met de mens niet fataal af te lopen zoals met bedreigde diersoorten. De mens kan de natuur ook bewerken en ombuigen in zijn voordeel. De mens is dus niet zo maar een soort dat blinkt en verzinkt.
Een keerpunt
Huxley kreeg weliswaar veel aanhangers maar thans is er een keerpunt volgens Mann. Als de mens slecht een onderdeel van de natuur is zoals Huxley beweerde dan kan het fataal met de mens aflopen en wat is dan zijn taak op aarde? Mann beseft terdege wat dan de gevolgen zijn. Dat loopt het met de mens fataal af maar Mann kan zich niet verenigen met die gedachte. Mann vraagt zich af of wij het milieu nog kunnen redden door ons gedrag (profeet) of door de techniek slim aan te wenden (tovenaar) of door beide visies of zijn we maar een onderdeel van de natuur en dreigen ook wij te verdwijnen? Mann hoopt op het eerste en schept moed uit de wereldliteratuur. Het boek van Daniel Defoe, die schreef over Robinson Crusoe. is zijn inspiratiebron. Crusoe wist ook als enige na een schipbreuk te overleven op een eiland maar voor een christen is er natuurlijk een nog betere Bron.
De christen
Als christenen kunnen we namelijk beslist een heel goede bijdrage leveren aan het milieu. De mens is niet gedoemd om ten onder te gaan met de natuur zoals Margulis meende. De mens is namelijk geschapen naar Gods beeld en daarom beheerder van deze aarde. Helaas door de zondeval voldoet de mens niet meer aan deze eisen en is de aarde zelf ook vervloekt en is de mens sterfelijk geworden. Maar dat neemt onze plicht niet weg om te zorgen voor deze aarde en om er verantwoordelijk mee om te gaan. In het Paradijs gold de opdracht om te bouwen en te bewaren (Genesis 2:15). Die opdracht geldt nog steeds.
Bouwen maar vooral ook bewaren
Bouwen komt overeen met de Tovenaar uit dit boek van Mann en bewaren komt overeen met zijn visie op de Profeet in zijn boek. We mogen dus niet eindeloos bouwen. De techniek mag deze wereld niet kapot maken. We dienen de techniek daarom voorzichtig in te zetten daar waar deze nodig is om zo deze aarde te bewaren voor de volgende generaties. Het lezen van het boeiende boek van Mann kan ons daar bij helpen. Mann zelf neemt geen positie in maar laat merken dat aan beide visies bezwaren kleven maar vooral ook dat voor beide visies wat te zeggen valt. Een combinatie van beide inzichten is meer dan gewenst. Laten we zeggen: een visiediversiteit!
Neem en lees zou ik zeggen. Het dikke boek (ruim 600 bladzijden met een indrukwekkende literatuurlijst) kost slechts 12,50. en is bestelbaar bij https://www.rainbow.nl/boek/de-tovenaar-en-de-profeet/ (even selecteren met de linkermuisknop en dan met de rechtermuisknop klikken op google doorzoeken klikken en je bent er)
