De Dienaar van JHWH - David Baron
‘De Dienstknecht van JHWH’ gaat over de voor Joden misschien wel meest discutabele tekst in de Bijbel: Jesaja 53. Wel dient u dit boek te lezen door de ogen van iemand uit de 19e eeuw, die vanuit die orthodoxie tot geloof in de Heere Jezus is gekomen.
David Baron (1855-1926) was een tot het christendom overgegane orthodoxe Jood. Geboren in Suwalki, een Pools stadje dat dichtbij (nu) de grens van Litouwen ligt. Opgegroeid als orthodox-Joodse jongen, heeft hij een hele weg afgelegd. Het was in dezelfde tijd dat meerdere orthodox opgevoede mannen tot geloof in Jezus kwamen: Adolph Saphir (geboren in Hongarije, 1831-1891), Joseph Samuel C.F. Frey (geboren in Duitsland als Joseph Levi, 1771–1850) en Alfred Edersheim (geboren in Oostenrijk, 1825-1889). Deze gelovigen lieten een schat aan boeken na. Ze zwierven uit over de wereld, om Joden te bereiken met de Goede Boodschap.
Opzet boekbespreking
Eerst vatten we deel 1 en 2 van dit boek samen en dan volgt in 3 een beoordeling
Deel 1
In dit deel weerlegt Baron de modern Joodse en christelijke uitleg van Jesaja 53
1.1 Een verschuiving van de lijdende messias naar het lijdende Joodse volk
Aanvankelijk zagen de joden in Jesaja 53 de lijdende messias. In hoofdstuk 2 gaat Baron in op deze traditioneel Joodse opvatting van Jesaja 53. De wissels gingen om toen het Jodendom zag hoe de christenen zich beriepen op Jesaja 53. Volgens de christenen duidt Jesaja 53 op Jezus. Het is met name de Middeleeuwse rabbi Rashi geweest die Jesaja 53 niet-messiaans gingen duiden. Het zou in Jesaja 53 gaan om het lijdende volk Israël. Maar dat lijden zou niet tevergeefs zijn. De volken zouden er van profiteren. De moderne christenen hebben min of meer deze Joodse exegese overgenomen met wat aanpassingen volgens Baron. In hoofdstuk 3 behandelt hij dit uitvoerig.
1.2 De misvatting aan de kaak gesteld
Dat Israël de knecht is in Jesaja 40-55 zit een kern van waarheid in volgens Baron. In hoofdstuk 4 weerlegt hij de moderne opvatting die eerst opgeld deed bij de Joden en later ook bij de moderne christenen die ook in Jesaja 53 denken aan Israël. In Jesaja 52:13-53:12 past deze opvatting volgens Baron niet. Baron vindt het bovendien van zelfgenoegzaamheid getuigen dat Joods uitleggers menen dat het Joodse volk de dienaar uit Jesaja 53 die geboet heeft voor de zonden van de heidenen, de gojim.
Opvallend vindt hij het dat bij het lezen van de Thora er ook kleine passende stukjes van de profeten gelezen worden (de zogenaamde haftara) maar Jesaja 53 zit daar nooit bij. Baron legt vervolgens treffend zijn vinger bij het contrast tussen de volmaakte Dienaar in Jesaja 42:1-9 en de dienaar Israël in Jesaja 42:18-25. De eerste Dienaar opent de ogen van blinden en de tweede dienaar is zelf blind.
Tenslotte draagt Baron twee belangrijke argumenten aan waarom de knecht/dienaar (eved) in Jesaja 53 beslist niet het Joodse volk kan zijn. Allereerst doet de dienaar zijn mond niet open. Israël mag dan door heel de geschiedenis heen vervolgd en verdrukt worden maar dit volk bood altijd weerstand richting de verdrukker. Ten tweede lijdt de dienaar in Jesaja 53 onschuldig. Dat is niet het geval met Israël want de ballingschap was een straf van God vanwege de zonden. Jesaja wijst daar doorlopend op te samen met de andere profeten. Ook Mozes heeft het volk destijds gewaarschuwd dat er straffen zouden komen als zij de HEERE niet zouden dienen. Ook de latere vervolgingen en verdrukkingen zijn min of meer het gevolg van het verwerpen van de Messias. God spaart de natuurlijke takken niet.
Deel 2
In het eerste gedeelte stond de modern Joods en modern christelijke opvatting over Jesaja 53 centraal. In dit deel behandelt Baron Jesaja 52:13-15- 53:12.
2.1 Een samenvatting van het verlossingswerk
Jesaja 52:13-15 is volgens David Baron een samenvatting van het verlossingswerk van Jezus. De aandacht wordt gevestigd op deze buitengewone Dienaar door God: Zie mijn dienaar. Het woord zie (hinnee) vestigt in de Bijbel volgens Baron het oog op belangrijke zaken en vaak op de Messias (Zacharia 6:12). De Dienaar is uitverkoren door God om een taak te volbrengen.
De Dienaar zal verhoogd worden. Hij zal zelfs zeer hoog worden maar dan wel door de weg van de vernedering. De verhevenheid van Jezus wordt uitgewerkt in de brief aan de Hebreeën waar Jezus zelf meer is dan Mozes. Maar denk ook aan Filippenzen 2:9 waar staat dat God Jezus na diens lijden bovenmate verhoogd heeft.
In Jesaja 52:14 wordt gesproken over de weg waarlangs deze Dienaar verhoogd wordt. Dat is langs de weg van de diepe vernedering. Precies de route die beschreven staat In Filippenzen 2:5-10. Baron wijst met name op vers 7 en 8 waar staat: "maar Zichzelf ontledigd heeft door de gestalte van een slaaf aan te nemen en aan de mensen gelijk te worden. En in gedaante als een mens bevonden, heeft Hij Zichzelf vernederd en is gehoorzaam geworden, tot de dood, ja, tot de kruisdood".
De Dienaar zal volken besprenkelen. Dat ziet op het bloed van Jezus. Het ziet op Zijn Priesterlijke werk. Volken zullen delen in Zijn heil. Hij vergoot zijn bloed niet alleen voor het Joodse volk maar ook voor de volken (gojim)
2.2 Jesaja 53 nader bekeken
Daarna komt hoofdstuk 53 aan de orde. De Knecht is als een wortel die opkomt uit de dorre aarde. De Knecht wordt yoneq zuigeling of loot genoemd. Zijn begin is dus heel klein en om die reden ontstaat er een misverstand. De loot is geen hoge boom maar een klein beginsel. De Knecht wordt om die reden veracht. Daarnaast is de Knecht ziekelijk en vol smarten. Bij vers 4 tot 6 vindt een wending plaats. Het is het hart van Jesaja 53. De Knecht blijkt plaatsvervangend ons lijden en onze smarten te dragen. In vers 4 en 5 vindt steeds het contrast plaats volgens Baron tussen Hij en wij. Hij is verbrijzeld door het gewicht van onze zondelast. In hoofdstuk 3 komt het geestelijke nageslacht van de Knecht aan de orde. Zijn lijden is niet nutteloos. Hij zal zaad zien dat is nakomelingen krijgen.
3 Beoordeling
Baron legt Jesaja 52:13-15- 53:12 op een orthodoxe manier uit. Hij wijst eerst de Joodse opvatting en de modern christelijke opvatting af in deel 1. Dit doet hij door middel van heldere argumenten. Hij geeft zo de orthodoxe lezer handvatten om het gesprek aan te gaan met hen die een moderne christelijke visie hebben op de Dienaar van JHWH in Jesaja 52:13-15- 53:12. Het hoofdstuk zelf komt in deel 2 ruimschoots aan de orde.
Jammer is het dat Jesaja 54 niet betrokken wordt bij het werk van de Dienaar in Jesaja 52:13-53:12.
We lezen in Jesaja 53:10b "Als Zijn ziel Zich tot een schuldoffer gesteld zal hebben, zal Hij nageslacht zien, Hij zal de dagen verlengen; het welbehagen van de HEERE zal door Zijn hand voorspoedig zijn". Het schuldoffer van de Dienaar van JHWH heeft gevolgen voor Sion. Dat lezen we in Jesaja waar de HEERE tegen Sion zegt (Jesaja 54:13): " Al uw kinderen zullen door de HEERE onderwezen zijn, en de vrede van uw kinderen zal groot zijn". De Dienaar van JHWH zorgt dus voor nageslacht, geestelijke kinderen voor Sion.
Het boek kost 14,95 en is bestelbaar bij:
https://www.comitegemeentehulpisrael.nl/webshop/387/de-dienaar-van-jhwh.html
